İnsanlarda annelik hayvanlarda olandan farklı mıdır? Neden?

Öncelikle kısa ve net cevap vereyim. Daha sonra detaylandıralım, konuşalım.

Hem hayır hem de evet.

Annelik, eskiden insanlarda içgüdü olduğu zannediliyordu. Hatta halkımız arasında "Babalık öğrenilir, annelik ise doğuştan gelir." zannı yaygındı. Lakin böyle bir durum söz konusu değil.

Annelik insanlarda içgüdü değil öğrenilen ve öğrenilmiş bir davranıştır.

Öncelikle bu durumu nasıl fark ettiğimizden bahsedelim daha sonra ise nasıl ve ne zaman öğrenilmeye başlandığına değiniriz.

Anneliğin içgüdüsel olmadığının farkına varılması aslında oldukça yeni bir durumdur. Sosyal bilimlerin gelişmesi ve üzerinde yapılan deneyler sonucu fark ettik ki annelerin, annelik duygusu ve bakımı açısında pek de ortak noktaları olmadığı gibi oldukça uç durumlar da söz konusu. Yavrusunu reddeden anneden tutunda yavrusunu öldüren annelere, yeterli ilgi ve bakımı kasten göstermeyen annelerden tutun da oldukça sakin, soğuk kanlı, daha mantıksal ve bilişsel annelik yapanlar bir tarafta iken diğer uç tarafta ise yavrusunun başından ayrılmayan, gözünü ondan ayırmayan, hemen canını verecek hatta yorulmasın diye iş yapmasına müsade bile etmeyen anneler de mevcut. Üstüne üstlük ister doğum yapmış olsun ister evlatlık edinme yoluyla olsun, isterse hısımlık olmamasına rağmen üvey yolla annelik yapılsın isterse de kendisiyle alakasız bir yavruya bakım ve yaklaşım açısından olsun anneleri gruplamak şuana kadar mümkün olmadı.

Örneğin kardeşinin yavrusuna kendi yavrusundan ayırmayan anne de var. Kendi yavrularını bir tutmayan da. Kendi yavrusunu satan da var evlatlık şekilde hısımlık alıp üzerine titreyen de. Öldüren de var hiç tanımadığı yavru için ölen de.

Haliyle annelik daha çok sosyal ve kültürel bir öğreti sonucu ortaya çıkıyor.

Peki bu eğitim nasıl oluyor?

Üç şekilde.

İlk şekil istendik kültürleme süreci. Kız çocuklarının bebek bakması da onlara yemek yapması da bu eğitimin parçası. Ayrıca çocuklar Freud un tanımladığı "Oidipus kompleksi" kızın babaya, oğlanın anneye şehvetsiz aşkı sonucu hemcinsi olan ebeveyni taklit etmeye başlamasıyla da bu eğitim devam ediyor.

İkinci şekil daha çok tecrübesel. Hemen herkesin farkında olmasa da yaşadığı bir durum var. İlk çocuk her zaman en zor büyüyendir. Çünkü başta anne olmak üzere ebeveynler çaylak. İlk yavruda, bilişsel şekilde hesap edilemeyecek veya atlanan durumları öğrenen ebeveynler ikincisinde çok daha iyi ve doğru tepki verebiliyor. Üç, dört ve daha fazlasında bu tecrübe daha da büyüyor.

Çok çocuklu annelerin ortak noktası, "ilki zor büyüttüm ama iki ve üçüncü adeta kendi büyüdü" olabilir sadece. Tabi eğer absürt bir durum (engellilik, kanser gibi ciddi rahatsızlıklar, kaza vb) yoksa...

Kaldı ki bir hayvan sever olarak aynı durumun her hayvanda da olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim. İlk doğumu 2 3 tane olan kediler ilk doğumunda 1 bile insan yardımına rağmen zor yaşatıyorlar doğada. Ancak ikinci doğumdan itibaren yavrularını yaşatma durumu insan yardımı söz konusu olursa %90 civarında. Aynı durum köpeklerde de var. İnek gibi besi hayvanlarında da ilk doğum en zor doğumdur.

Üçüncü öğrenme şekli bilişsel. Okuma, araştırma, konuşma, ders çıkarma şeklindedir.

Son konu ise yavru hasreti. Kaybedilen yavrunun unutulamaması, acısının uzun sürmesi. Yavru hasretinin uzun ve çok sürmesi az doğum yapmaktan kaynaklandığı için insanlıkla alakalı olduğu gibi günümüzün durumudur. Eskiden çocuk ölümleri oldukça fazlaydı. Ancak aynı durum eskiden pek de yoktu...

^{[1][2][3][4][5][6]}