Zeka ve bilinç farklı şeylerdir. Örneğin bir makine işlem gücü açısından zeki olabilir ama bilinçli değildir. Yine hayvanlar aleminde örneğin oldukça zeki sayılabilecek avlanma davranışları ve stratejileri görmek çokça mümkün. Bu açıdan bu hayvanlar makinelerdeki durum gibi zekidir ama bilinçli değildir. Diğer yandan bilinç zeka da sağlar ama bu bilinç ile zekanın aynı şey olması anlamına da gelmez. Bazı kişiler bilinç ile zekayı birbirine karıştırırlar ve aynı şeymiş gibi algılarlar. Ancak ikisinin örneklerden aynı şey olmadığını görüyoruz ve anlıyoruz. Yukarıdaki örnekler aslında bu durumu açıkça ortaya koyuyor. Konuya bu noktadan bakarsanız ahtopotların Zeki olması medeniyet kuracakları anlamına gelmez. Bilinç olmadan medeniyet kurulamaz. Zeka daha çok mekanikliğe kayan davranış kalıplarına yaklaşan bir kavramdır. Bilinç ise bu kalıplara bağlı olmama anlamını taşıyan bir olgu.
Burada önemli soru şu bilinçlilik nedir ve ne zaman başlar. Bilinç nasıl kazanılır. Bilince klasik bir ifadeyle farkındalık sahibi olmak deriz. Ancak farkındalık dediğimiz şeyin altında yatan mekanizma hala belirsizdir. Kolayca farkındalık deyip geçtiğimiz şeyin bile neyden nasıl kaynaklandığını ve ortaya çıktığını henüz bilmiyoruz. Bilinçle ilgili bir paradoks vardır ve bir çok kişi bu paradoksun farkında da değildir. Bilinç sanıldığı kadar basit bir şey değildir. Zaten paradoksun kendisi de bunu ortaya koyar. Size kısaca şunu söylemeliyim paradokslara erişebilmek ve kavramak için kendisi de paradoks yaratan bir unsura (yani bilince) sahip olmanız gerek. Aksi halde paradokslara zihinsel erişiminiz hiç bir şekilde mümkün olamayacaktır. Bunun anlamı çıkmaza veya sonsuz bir döngüye giren herhangi bir paradoks demek yalnızca aynı niteliği kendisi taşıyan bir bilinç ile fark edilebilir demektir. Aksi halde hiç bir biçimde paradoksa (zihinsel) erişim de mümkün olmaz. Bunu örnekleri ile düşünerek anlayabilmek mümkün. Özellikle sonsuzluk döngülerine sebep olan paradoksları kavramak için sonsuz bir yönü olan bilince sahip olmanız gerek. Burada kısaca ifade etmeye çalıştığım şeyden bilinçin gerçekte ne kadar olağanüstü bir şey olduğunu anlamak mümkün. Basitçe farkındalık diyerek geçtiğimiz şeyin altında bu kadar olağanüstü bir şey var.
