merhabalar Musa Çivi
ilk sorunun cevabı yani -insanlar neden yargılar-: 2 sebepten ötürü baskalarını yargılarlar.ego ve eğitimsizlik baska bir acıklaması yok bunun. egodan dolayı yargılayanlar genelde, kendi iyi oldugu konulardan dolayı, karsısındakini sert bir şekilde karşılaştırma ve yetersiz görmeden kaynaklı bir yargı dağıtır. mesela sallıyorum bu yazdıklarımı ben istanbul depreminde ailemi, evimi kaybettim ama yılmadım sokakta yatsamda cok calıstım profosor oldum falan, sen daha uni sınavında ilk 3 bine giremiyorsun vesayre. bu yargılamada tamamen egodan kaynaklı, kendini ustun gorme var gerisi bos bir onerme. diğer sebep eğitimsizlik yani soyut düşünememe, sadece objektif bakma, dar perspektif ve bir olayın altında yatan sebepleri çözememe. mesela bir iş arkadasını düşün sürekli gec kalıyo verilen gorevi aksatıyo. eğitimsiz bir insan der ne kadar sorumsuz. belki o iş arkadasın hasta annesine bakıyordu yada cok daha onemli sorunları vardır.
diğerki sorunun cevabı yani etik tartışması: kesinlikle yapılması gereken bir davranıştır. çünkü sosyal hayvanlarız. sosyal hayvanlar olduğumuz için yaptığımız her davranış bir diğerini etkiliyor. çevremdeki herkesin yaptığı işler ve kararlar beni ilgilendirir.mesela birisi yanımda sigarayı yere atsa uyarırım. çünkü bu yanlış bir davranıştır, o izmaritte toprağı kötü etkileyen agır mettallet var, çevrenin kirlenmesine sebep oluyo.bu bana gore yada sana gore yanlıstır, dogrudur denilecek bir önerme değil bilimsel bir gercektir. aslında bilimlerin hepsi sana gore bana gore mantıgını yok etmek için var. sosyoloji, psikoloji, davranış bilimleri falan herkes kafasına göre takılmasın diye vardır. bir olayın doğrulunu yanlışlığını düşünerek araştırarak ve tartışarak bulabiliriz. etik denilen şey kültürden yada dinden gelmemeli. düşünülmüş üzerine kafa yorulmuş, bilimsel verilerle desteklenmiş davranışlar etik olarak nitelendirilmeli. bir davranışın doğru oldugunu kimse belirleyemiyosa o zaman kurallar olmasın, isteyen istediğini yapsın nasıl olsa doğru ve yanlış birine gore doğru diğerine gore yanlış gibi bir onermede ortaya cıkabilir sonucta. neyin dogru neyin yanlış oldugunu bilim akıl mantık eğitim belirleyebilir elbette.
