Yeni Soru Sor
Paylaşım Yap
Sorulara Dön
Melih Tuzla
Melih Tuzla
83K UP
Üye
6

İlk akciğer neden evrimleşmiştir?

İlk akciğerin evrimleşme sebebi nedir ve ağza mı, burna mı yoksa solungaçlara mı bağlıydı?
1,145 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
2 Cevap
İhsan Doğu
İhsan Doğu
42K UP
Öğrenci

Akciğerler fosilleşemedikleri için solungaçların ve akciğerlerin çevresindeki kemiklerin değişimlerinden ve günümüzde yaşayan 370’den fazla gaz değişimini havadan yapan balıklarla fosil türleri karşılaştırarak evrimsel geçmişteki izleri takip edilebiliyor.

Dahası, larva evresindeki Paleozoik tetrapodların fosilleri bilinmektedir (F.LIEM, 1988) ve son amfibilerin çoğunda metamorfoz solungaçtan akciğer solunmasına geçişi tetiklemiştir. (Fox, 1981)

Akciğerlerin kökenini teşkil eden, fizyostom denen sindirim borusundan gelişen yüzme keseleri erken lob yüzgeçli atalardan köken alan tetrapodların ve bazı modern balıkların hem suda yüzmesini kolaylaştırmaya hem de solunum organı görevini üstlenmeye hizmet etmektedir. (Jarvik 1996; Janis ve Farmer 1999)

Tüm Reklamları Kapat

Tetrapodlar ya da genel olarak omurgalılar aktif hayvanlar olduğundan Devoniyen’de oksijen azalması durumunda suya göre daha çok oksijen barındıran havadan yararlanmaları gerekmesi akciğerlerin oluşumunu başlatarak su dışı ortamda nefes almanın ilk adımlarından olmuştur. (Vaquer-Sunyer, 2008)

Balanerpeton (Erken Karbonifer) ve Dendrerpeton (309-316 milyon yıl önce) muhtemelen akciğer solunumu yapmıştır ancak akciğer solunumu kaburga basıncı sayesinde değildir, her iki taksonda da kaburgalar son derece kısadır. Solungaçlara sahip olduklarına dair bir kanıt yoktur ve ciltlerinde kemik pullarınına sahip olmaları cilt solunumunun da yaygın olmadığını göstermektedir. (Scoch, 2012)

Tetrapodlarda solungaçların kaybolması Devoniyen'de başlamıştır ve Karbonifer döneminde tamamen kaybolmuştur. (Janis ve Farmer 1999; Clack 2002) Solungaçlarını kaybeden tetrapodlarda atasal ikili solunum yapan formlar gibi solungaç ve deri aracılığıyla suya CO2 bırakamayarak dolaşımdaki CO2 yoğunluğunu dengeleyen bikarbonat-hidrojen tampon mekanizmaları ve pH duyarlı beyin sapı reseptörleri ile gaz atımının kontrolünü gerçekleştiren solunum kaslarının aktivasyonun kontrol edilmesi özellikleri gelişmiştir. (Hoffman, 2016) (Dahl, 2010)

Yaşayan bir tür olan Çamur zıpzıpları soyu tükenen Acanthostega’lar gibi solungaçlara sahiptir, ancak Ichhyostega gibi diğer Tetrapodlarda solungaç yoktur. Çamur zıpzıpları solunum organı olarak damarlanmış buccopharygeal zarı kullanır ama bütün erken tetrapodlarda akciğer bulunur.

Tüm Reklamları Kapat

Dört bişir (Polypterus sp.) türünün yapısal ve fonksiyonel solunumu üzerinde çalışan bir araştırmanın işaret ettiği üzere; Gogonasus, Titaalik ve Ventastega gibi ilkin tetrapodlarının hava solunumunu destekleyen hava deliklerinin Polypterus’ların başının üstündeki spiraller ile benzer fonksiyon gördüğü düşünülmüştür. (Graham, 2013)

İlk tetrapodların akciğerleri muhtemelen uzun ve bir intrapulmoner kanal boyunca düzenlenmiş odacıklardan oluşuyordu. Kanal, anuranlarda geniş bir merkezi lümene yol açmıştır. Amniyotlarda kıkırdaklı akciğer yapısı oluşmaya başlamıştır. (Perry, 2004)

Solunum organına hava girişi için hava deliklerinin yerini kademeli olarak burun delikleri almaya başlamıştır, erken Devoniyen’de yaşamış olan Kenichythys cinsi, tetrapod kohanalarına (iç burun delikleri) benzer yapılara sahiptir. (Zhu, 2004)

Sonuç olarak akciğerler solungaçlardan bağımsız olarak gelişmiştir ve hava girişi burunla ilişkilidir.

311 görüntülenme

Kaynaklar

  1. F.LIEM, et al. (2021). Form And Function Of Lungs: The Evolution Of Air Breathing Mechanism. OXFORD. | Arşiv Bağlantısı
  2. B. Graham, et al. (1988). Form And Function Of Lungs: The Evolution Of Air Breathing Mechanisms. THE UNIVERSITY OF CHICAGO PRESS JOURNALS, sf: 22. doi: 10.1093/icb/28.2.739. | Arşiv Bağlantısı
  3. W. Dahl. (2010). Devonian Rise In Atmospheric Oxygen Correlated To The Radiations Of Terrestrial Plants And Large Predatory Fish. PNAS, sf: 5. doi: 10.1073%2Fpnas.1011287107. | Arşiv Bağlantısı
  4. M. Hoffman, et al. (2015). Evolution Of Lung Breathing From A Lungless Primitive Vertebrate. ScienceDirect, sf: 15. doi: 10.1016%2Fj.resp.2015.09.016. | Arşiv Bağlantısı
  5. R. Scoch. (2021). Amphibian Evolution: The Life Of Early Land Vertebrates. ISBN: 978-0-470-65658-7. Yayınevi: WILEY Blackwell. sf: 294.
  6. B. Graham. (1994). An Evolutionary Perspective For Bimodal Respiration: A Biological Synthesis Of Fish Air Breathing. OXFORD ACADEMİC, sf: 9. doi: 10.1093/icb/34.2.229. | Arşiv Bağlantısı
  7. B. Graham, et al. (2014). Spiracular Air Breathing In Polypterid Fishes And Its Implications For Aerial Respiration In Stem Tetrapods. Nature, sf: 6. doi: 10.1038/ncomms4022. | Arşiv Bağlantısı
  8. E. Ahlberg, et al. (2014). The Origin Of The Internal Nostril Of Tetrapods. Nature. | Arşiv Bağlantısı
  9. B. Holmes. Fish Fossil Confirms Origin Of Nostrils. (3 Kasım 2004). Alındığı Tarih: 3 Kasım 2004. Alındığı Yer: NewScientist | Arşiv Bağlantısı
  10. F. Perry, et al. (2021). Reconstructing The Evolution Of The Respiratory Apparatus In Tetrapods. ScienceDirect. doi: 10.1016/j.resp.2004.06.018. | Arşiv Bağlantısı
  11. A. Clack, et al. (2007). Devonian Climate Change, Breathing, And The Origin Of The Tetrapod Stem Group. OXFORD ACADEMİC, sf: 14. doi: 10.1093/icb/icm055. | Arşiv Bağlantısı
  12. S. Hoar, et al. (2021). Fish Physiology. ISBN: 9780123504012. Yayınevi: Elsevier. sf: 8, 11, 413.
  13. A. Long, et al. (2006). An Exceptional Devonian Fish From Australia Sheds Light On Tetrapod Origins. Nature, sf: 5. doi: 10.1038%2Fnature05243. | Arşiv Bağlantısı
  14. E. Ahlberg, et al. (2005). The Axial Skeleton Of The Devonian Tetrapod Ichthyostega. Nature. | Arşiv Bağlantısı
Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
13
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Merve Arıcıbaşı
PhD Veterinary Sciences

Linkteki popüler bilim kanalı PBS Eons videosunda konu özetlenmiş.

Denizlerdeki yoğunluk, çeşitlilik ve daralan besin kaynakları canlıları avlanılacak farklı mekanlar bulmaya itmiş. Ilk önce solungaçlara uzanan hava kanalları genişleyip açılmış, solungaçların çevresini saran hava keseleri genişleyip damarlanmış ve muhtemelen bu hava keseleri zamanla akciğerlere dönüşmüş. Yeni alanlar ve besin kaynaklarına ulaşabilir olmak, solunan oksijenin sudaki oksijenden daha fazla enerji veriyor olması avantajı bu değişimleri gösterenlerin seçilimini sağlamış.

Bu arada yüzgeçlerin de karada hareketi sağlayan bacak gibi ekstremitelere dönüşmesi de buna paralel bir gelişme.

Tüm Reklamları Kapat

Kaynaklar

  1. P. B. S. Eons. Balıklar Ilk Ne Zaman Nefes Aldı. (19 Haziran 2018). Alındığı Tarih: 14 Şubat 2021. Alındığı Yer: | Arşiv Bağlantısı
3
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close