Hiçbir şey, bir şeye benzer mi?

Benzetme yapabilmek için benzeyen ve benzetilenin benzetme yönü açısından uyumlu olup olmadığını bilmemiz gerekir. "Hiçbir şey"i bilemezsiniz, anlayamazsınız. Çünkü benzeyeniniz yok demektir. Bir şey ise genel bir benzetilendir.

Bu benzetme çabası anlamsızdır, saçmadır ve hatalıdır. Bunlar sadece kelimelerin bir araya getirildiği bir cümledir. Zıt anlamlı, çelişkili ya da anlamsız ifadeleri bir ara getirince bir yargıya varıp "Benzer veya benzemez." demek için bu ifadeleri uzaktan bakınca bir anlamı varmış gibi, evreni ve varoluşu sorguluyormuş ve anlamaya çalışıyormuş gibi görünen ifadelere çevirmeye çalışmak anlamsızdır.

Tabii ki bu kelime oyununun ötesine geçen, ifadeleri anlamsız iken anlamlı görünmesi için eğip bükmeye uğraşmayan, tartışmaları "ilk başta" mantığın ilkelerine göre kurmaya çalışan kişiler, bunlarla "eğlenmeye" gerek görmeyecektir. Sonuç olarak bu saçma anlam kargaşalarından sıyrılabilirseniz evreni, olayları, akıl yürütmeleri anlamamız için gerekli olan tartışmalara geçebilirsiniz.

Cevabın daha anlamlı olması için şunu belirtmem gerekir. Hiçbir şey dediğimiz şey, bizim herhangi bir şey olmayan yere taktığımız bir isimdir. örneğin bir odada herhangi bir şey yok. bu durumda odada hiçlik var. ancak unutmamamak gerekir ki hiçlik bizim yarattığımız bir kavramdır. yani biz odada hiç birşey olmaması durumuna "Hiçlik" adını vermişiz.

"hiçbir şey"i doğada kendiliğinden var olan bir kavram olarak ele aldığınız için siz yanılgıya düşüyorsunuz.

Sorduğunuz soru aklıma Parmenides'in "Yokluk yoktur, varlık vardır." sözünü getirdi. İlk başta şunu bilmek gerekir: "Şey" kelimesi Arapça bir kelimedir ve bu kelimenin morfolojisine baktığımızda Arap dili bilginleri hatta filozoflar arasında ihtilaf vardır. Konuyu anlaşabilir bir seviyeye indirebilmek amacıyla şu şekilde anlatacağım:

Mahiyet: Bir şeyi, o şey yapan şeydir. Örneğin insanı insan yapan "düşünebilen canlı" (genel olarak mantık biliminde bu şekilde tarif yapılır. Üzerine tonla tartışma olsa da şimdilik başlangıç seviyesinde gidelim) olmasıdır.

Hakikat: Yukarıda bahsettiğim mahiyetin herhangi bir ferdi varlık alemine geçtiğinde artık ona mahiyet değil hakikat denir. Örneğin Anka kuşu bir mahiyettir ama hakikat değildir. Eğer bir gün olurda keşfedersek (!) artık ona hakikat diyebiliriz.

Hüviyet: Bir mahiyetin hakikat olmasından sonra başka bir hakikatten temyiz (ayrılmasına) denir. Mesela insan, kuşa olan farklılığından dolayı hüviyet kazanır.

"şey" kelimesinin morfolojisine döndüğümüzde: Genel olarak arap dili bilginleri "شاء"^[1] kelimesinden türediğini kabul etmişlerdir. Yazdığım kelimenin manası ise "dilemek, istemek" demektir. Yani var olan şeyler bir yaratıcı tarafından varlıkları istenmiş olan şeylerdir. Buna göre "madum" (yok olanlar.) bir "şey" değildirler. Ama unutmamak lazım ki Mutezile bu görüşü kabul etmemiştir. Sorduğunuz soruya çok fazla bağlantısı olmadığından bu konuya girmek istemesem de şu şekilde kısa bir açıklama yapabilirim: Yukarıda bahsettiğim "mahiyet - hakikat - hüviyet" üçlüsünden temel olan "mahiyet" mec'ul mudur değil midir? tartışması vardır. "Mec'ul" demek: o kalıba getirilmiş demektir. Yani insan mahiyetini "düşünebilen canlı" yapan bir ca'il (yapan, o şekilde irade eden) olmak zorundadır. Her ne kadar mahiyetler ma'dum (yok) olsa da mec'ul olduklarından dolayı Mutezile ma'dumlarda "şey"dir demişlerdir. Ama ne yazık ki Mutezile bu konuda doğruyu bulamamışlardır hatta mutezilenin son tabakasının en büyüklerinden olan Kadı Abdulcebbar da bu görüşü reddetmiştir.

Hiçbir şey kendisinin aynısı olamayacağından bir şeye benzeme olasılığı taşır. Doğada yada insanın öznel bilincinde hiçbir şey mutlak olmadığı (her olay ve varlık tekildir) için hiçbir şey hiçbir şey değildir. Peki bu sorunun matematikte karşılığı var mı evet… matematik evreninde hiçbir şey bir şeye benzemez.