Hayvanlarda etik var mıdır?

Sosyal canlılarda insanlardaki kadar yoğun olmasa da var. Gorillerde eşit kaynak paylaşımı yapmayan goril tüm sürü tarafından cezalandırılır ve poziszyonu düşürülebilir. Dişi gorillere zorla seks yapmaya çalışan erkek goril dişilerin tamamının ona karşı olmasıyla ve sürüden atılmayla cezalandırılabilir.

Matt Ridley der ki birşeyi farklılıklar değil benzerlikler tanımlar çünkü benzerlikler çok daha ilginçtir aslında. Örneğin farklı dili konuşan insanların aynı duyguları paylaşması ilginçtir çünkü bu ortak bir yapı veya doğaya işarettir. Yani görünürdeki farklılıkların altında derin bir benzerlik vardır aslında. Bu nedenle bir şeyin görünür yüzünün ardındaki bu benzerlikleri fark etmek ve anlamak çok daha önemlidir.

Bu çerçevede Hayvanlardaki etik konusuna gelirsek çıkarcı ilişkiler hayvanların sosyal yaşamlarında dayanışma sağlar. Ancak burada Richard dawkinsin bencil gen kitabında geçtiği gibi görünürdeki etikliklerin ardında aslında çıkara dayanan ilişkiler vardır. Üstelik hayvanlarda daha çok mekanik öğrenme (beyin devrelerine kazınma) durumu olduğunu anlıyoruz. Mekaniklik genelde aynı (benzer)etkiye aynı (benzer) tepki denilen bir biçimde gerçekleşen davranışları ifade eder.

Başka bir yönden konuyu ele alırsak bir şeyi tanımlayabilme başka şey o şeyi yaşamak başka şeydir. Örneğin bir çok hayvan ilk kez gördüğü yabancı bir canlıdan korkar veya çekinir. Bunu yaşar ama tanımlayamaz. Tanımlama ise illa ki aynı sesle aynı kelimelerle tanımlama olarak algılanmamalı. Çünkü korkunun anlamı ilk başta bahsettiğim gibi her dilde farklı seslerle tanımlansa da anlamı aynıdır. Demek ki tanımlamada her zaman aslolan şey anlam ve farkındalıktır. Yani ne yaşadığını fark etmeden tanımlama yapılamaz demektir. Bu nedenle hayvanlarda etikmiş gibi görünen davranışlar gözlemlemek onların etik tanımlama da yaptığı anlamına gelmez. Böyle bir 'tanımlanmamış etik' ise gerçekte etik değildir. Çünkü tanımı yaptığınızda ortaya çıkacak anlam etik kavramını belirler. Şöyle ki Tanım olmadan (o canlı için) etik veya etik olmayan ayrımı olmayacaktır. Biraz daha açarsak etik ve etik olmayan ancak tanım yapabilen (anlam üreten) varlıklar için vardır (anlamlıdır ve tanımlıdır). Bu gerekçelerle hayvanlarda gerçek anlamda etik vardır diyemeyiz. Görünürdeki davranışlara bakarak bu değerlendirmeyi yapmak hayvanlardaki davranışların ayırdında olduklarını iddia etmek demektir. Hayvanlarda görünen davranışlara etik veya etik olmama anlamını veren bizleriz ve etik kavramı bizler için anlamlı tanımlı ve vardır.