Göz renginin farklı olması neyi ifade eder?

Mavi göz, iristeki melanin olmaması durumunda ortaya çıkan bir durumdur. Yani iris aslında renksizdir. Ancak irisin fiziksel yapısı, diğerlerini emip, sadece mavi dalga boylu ışığı yansıttığı için, bu tür gözler bize mavi gibi görünür. Doğada mavi pigment üretebilen neredeyse hiçbir hayvan yoktur. Yeşil renkli gözler, az melanin barındıran iristen yansıyan sarı dalgaboyu ile mavinin karışımından ortaya çıkar. Diğer renkler de gene benzer bir mekanizmayla oluşur. Yeni doğmuş bebeklerin gözlerindeki melanin sonradan yoğunlaştığı için, yanlış şekilde "mavi gözlü" oldukları sanılır.

Kuzey bölgelerinde yaşamanın göz rengiyle doğrudan ilgisi yok. Eskimolar, Sibirya bölgesi sakinleri gibi gruplar kahverengi gözlüdür. Güneye indikçe nüfus yoğunluğu arttığından, görece yakın geçmişte ortaya çıkmış çekinik bir gen mutasyonuna dayanan mavi gözün nüfus içinde yaygınlaşması zordur. Onun yerine ara renkler kendini gösterir (Orta Asya, Akdeniz ve Kuzey Afrika'da ela göze rastlanır). Mavi gözün Kuzey Avrupa'da yaygınlığı, mutasyona sahip toplulukların görece boş bir coğrafyaya yayılmaları ve cinsel seçilimle ilgili. Bu arada kızıl saçlılar arasında mavi göz oldukça nadirdir.

Görme yeteneği, daha ziyade retinayla ilgili ve göz rengi bu açıdan belirleyici değil. Az melanin içeren bir iriste parlak ışık biraz daha fazla saçılacağından, ışığı soğuran koyu renkli bir irise göre çok çok az bir "dezavantaja" dönüşebilir. Doğal seçilimi tetikleyecek bir baskı söz konusu değil yani. Ancak mavi gözün açık tenli Avrupalı popülasyonda yaygınlığı, açık tenli kadınların az güneş alan bölgelerde daha az folate kaybetmesi (UV ışınlar folate'i parçalıyor) ve D vitamini sentezleyebilmeleriyle (koyu ten, D vitamini sentezini engelliyor) bağlantılı görünüyor.