Davranışlarımız genler ve çevre ilişkisi (gen-çevre korelasyonu) içerisinde şekillenir.
Genler, her bireyin entelektüel yeteneği, kişiliği ve akıl hastalığı riski de dahil olmak üzere davranışsal ve psikolojik özelliklerini etkiler; bunların tümü hem ebeveynleri hem de aile içindeki çocukları etkiler. Genlerin ve çevrenin ebeveyn-çocuk ilişkilerini nasıl etkileyebileceği aşağıdaki şekilde görülebilir. Bu model, davranışsal genetikçilerin aile ilişkileri bağlamında insan davranışı hakkında düşündükleri standart bir yolu temsil eder. Ebeveynlerin genleri kendi davranışlarını (çocuklarına ebeveynlik yapma biçimleri dahil) etkiler ve çocukların genleri de kendi davranışlarını (ebeveynlerine tepki verme biçimleri dahil) etkiler. Genlerin ebeveynden çocuğa aktarımı, ebeveyn ile çocuğun davranışları arasında benzerliklere yol açacak önemli bir bağlantıdır. Örneğin, genler kişiyi başkalarına yönelik şiddet de dahil olmak üzere saldırgan davranışlara yatkın hale getirdiği ölçüde, ebeveynler ve çocuklar bu davranış alanında benzerlikler göstereceklerdir. Bu, istismarcı ebeveynliğin çocuklarda saldırganlık ve diğer antisosyal davranışlarla ilişkili olduğu “şiddet döngüsü” için başka bir açıklama sunabilir. Benzer şekilde, antisosyal davranış da aslında orta derecede genetik etki göstermektedir.[1]
Paylaşılan genler çocuk ve ebeveyn davranışlarını doğrudan etkileyebilir, bu da nesiller arası davranış benzerliklerine yol açabilir. Çocukların ve ebeveynlerin ortak genetik yapısı, gen-çevre korelasyonu (rGE) aracılığıyla karşılaştıkları sosyal çevreyle de ilişkilendirilebilir. Örneğin, ebeveynler antisosyal davranışlar için genetik bir sorumluluğu çocuğa aktarabilir ve aynı zamanda çocuğu yetiştirirken antisosyal davranışlarla bunu destekler veya yüksek davranışsal kontrol için genetik bir yatkınlığı aktarabilir ve düzenli ve organize bir ev ortamı yaratabilir. Çocuğun ebeveynlerinden miras aldığı genotip ile çocuğun büyüdüğü çevre arasındaki bu ilişkiye pasif gen-çevre korelasyonu (pasif rGE) adı verilir. Bu durumda, ebeveynlik ortamı çocuğun davranışıyla ilişkili olsa da bu ilişki kısmen genetik benzerlikten kaynaklanmaktadır.[2]
Kaynaklar
- Laura A. Baker. (2015). The Biology Of Relationships: What Behavioral Genetics Tells Us About Interactions Among Family Members. De Paul Law Reviews. | Arşiv Bağlantısı
- Susan Branje, et al. (2020). Intergenerational Transmission: Theoretical And Methodological Issues And An Introduction To Four Dutch Cohorts. Developmental Cognitive Neuroscience. doi: 10.1016/j.dcn.2020.100835. | Arşiv Bağlantısı
