Evrimsel psikoloji fizyolojik düzeyde meydana gelen seçilim baskılarının ve adaptasyonların aynısını psikolojiye uyarlar. Adaptasyonlar evrimsel psikolojide başat olsa da yeniden yorumlanmış adaptasyonlar, yan ürünler ve rastgele varyasyonlar da kuramda önemli yer tutar. Teoriler oluşturulurken çok fazla yöntem uygulanır. Örneğin: kültürel arası araştırmalar, genetik araştırmalar, günümüzdeki avcı-toplayıcı toplumlardan bilgi almak, bazı primat türlerinin davranışsal ve zihinsel süreçlerini incelemek, fosilleri incelemek, matematiksel modeller, anketler, deneyler, dolaylı gözlemler ve daha birçok araştırma yöntemi evrimsel psikolojide kullanılır. Her yöntemin avantajı ve sınırlılıkları olduğu unutulmamalıdır. Evrimsel psikolojinin kurama yöneltilen çok fazla eleştiriyi ve sınırlılıkları bünyesinde barındırır. Örneğin her ne kadar kafatası fosilleşse de beyin bir kemik gibi fosilleşmez bu yüzden tarih boyunca beyin yapılarının ne düzeyde farklılaştığı sorusu muamma olarak kalır. Bir diğer sınırlılık insan zihinlerinin karşılaştığı seçilim baskılarının ne olduğunu asla tam olarak bilemeyeceğimizden kaynaklanır. Bu iki sınırlılık evrimsel psikolojinin öne sürdüğü hipotezlerin test edilebilirliğini düşürür. Ayrıca evrimsel psikolojide öne sürülen bir zihinsel mekanizmanın ortaya çıkış nedenine ilişkin bir argümanın oldukça fazla alternatif argümanı olabilir veya bu argümanlar geçerliliğini kaybettiğinde yerine alternatif argümanlardan biri kolaylıkla getirebilir. Evrimsel psikoloji, insan davranışını ve zihinsel süreçlerini anlamada geçerliliği yüksek teoriler üretmiş olmasının yanı sıra oldukça spekülatif teorileri de bünyesinde barındırır. [1]
Kaynaklar
- Burcu TEKEŞ, et al. (2023). Evrimsel Psikoloji. Yayınevi: Nobel Akademik Yayıncılık.
