Evrendeki şeyleri kategorilere ayırırken aklı madde ve enerjiden ayrı bir kategoriye koyabilir miyiz?

Hayır, akıl madde veya enerjiden apayrı bir şey değil. Hatta doğrudan madde ve maddesel etkileşimlerin bir sonucu.

Akıl, bilinç, hayal gücü, hafıza ve algı beynin ve sinir sisteminin evriminin yan ürünleridir. Aynı şekilde dış çevreden gelen veri ve bilgileri sorgulamak, yorumlamak, biçimlendirmek, kategorize etmek, işlemek, değiştirip yeni bilgiler ortaya çıkarmak gibi işler de biyokimyasal süreçlerdir. Bunların hepsi doğrudan madde ve enerjinin etkileşimleri sonucu oluşur. Akıl da doğrudan bunların sonucu olduğundan aklın madde ve enerjiden ayrı olduğunu gösteren bir neden henüz yok.

Bu yan ürünler çoğu canlıda da vardır ama insan beyninin evrimine geldiğimizde ne yazık ki yan ürünler sadece bunlar olmamıştır. Kibir ve kendini ayrı tutmaya çalışma davranışı da insan beyninin evriminin yan ürünlerinden biridir. İnsanın anlamlandırma yeteneği ve zekası daha gelişmiş olduğu için biyokimyasal ve fizyolojik etkileşimlerin sonucu olan bu kavramları maddeden ayırmak, soyutlamak ve kendini özel hissetmek ister.

Önce yaşadığı Dünya'nın evrenin merkezi olmadığını, diğer gezegenler gibi küremsi olduğunu ve kendi gezegenini bu konuda diğerlerinden ayıramayacağını anladı insan. Daha sonra kendisinin de bir hayvan türü olduğunu, insan-hayvan diye bir ayrım olmadığını ve diğer canlıların da onun sahip olduğu bilince, akla, zekaya sahip olduğunu anladı ve kendini yine ayıramadı. Yani anlayabileceğiniz gibi kendi sahip olduğu özellikleri bir şeylerden ayrı, özel tutmaya çalışma davranışı insan için yeni değil. Elbette ki önceden bunların olması, şimdi de buna benzer bir olayın olduğunun garantisi değil.

Özetlemek gerekirse: Şu an için akıl doğrudan maddesel etkileşimlerin bir ürünü olarak gözükmektedir. Bildiğimiz kadarı ile akıl, doğrudan beynin, sinir sisteminin ve bu tür maddesel etkileşimlerin bir ürünü olduğundan aklı maddeden ve enerjiden ayırmak için şu anda hiçbir mantıklı gerekçe bulunmuyor. Yine de kendinizi özel hissetmek istiyorsanız henüz tam aydınlatılmadığı için aklın madde üstü olduğunu (ya da en azından madde üstü kısımlarının da olduğunu) düşünüp ayrı bir kategoriye koymak tamamen size kalmış. Kim bilir? Belki gerçekten aklın maddeden ayrı yönleri de vardır. Ama şu anda aklın maddeden, enerjiden ayrı ve özel olduğunu düşünmek için hiçbir gerekçe, neden, bulgu veya veri yok. Sadece insanların "akıllarının almadığı", anlamadıkları maddesel süreçleri kibir ve kendini özel görme davranışı ile ayırma çabası var.

Merhaba. Doğrusu sorunuz bir felsefe sorusu. Bu yüzden iki ayrı kategoride değerlendirmek gerekiyor.

Birincisi: Hayır, akıl beyindeki nöronların elektriksel etkileşimi sonucu ortaya çıkan bir farkındalık ürünü. (Klasik materyalizm)

İkincisi: Evet, akıl materyalist anlayışa kıyasla açıklanması mümkün olmadığından tanımlamak için onu ayrı bir kategoriye koymamız gerek.

Bu iki görüş arasında tarih boyunca tartışmalar olup bitmiştir ve hâlen de bu tartışmalar süregelmektedir. Size tavsiyem buna bilimsel bir cevap aramaktan ziyade kendi benliğiniz ile felsefi bir görüş benimsemeniz. Çünkü bilim, kavramı gereği temel varsayımlara dayalı bir metoddur. Yani bilimsel olarak aklın maddeden ayrı bir unsur olması üzerinde tartışılabilecek bir husus bile değildir. Ancak tekrardan uyarıyorum, bu bilimsel olanı. Hayattaki her şeyin bilimle açıklanma koşulu yoktur. Bu yüzden felsefeye başvurmanız önemlidir.

Bir ekleme daha: Günümüzde birçok materyalist biyolog bile aklı, bilinci, algılayabilme yeteneğini ve buna bağlı oluşan farkındalığı sade bir beyine bağlamakta zorluk yaşıyorlar ve bir üst tanımlamaya ihtiyaç duyuyorlar. Çünkü beyin organı tüm bunları yapabilmek için yetersiz görünüyor. Bununla ilgili Sinan Canan’ın birkaç canlı yayını var. İzlemenizi şiddetle tavsiye ederim.

Akıl ve madde arasındaki ilişkiyi düşünürken maddenin enerjiden türediğini ve enerjiden oluştuğunu bildiğimiz için bu bilgiye uygun şekilde akıl ve enerji arasındaki ilişkiyi düşünmemiz daha doğru olacaktır. Aklın 'bilgiyi'üretmesi (daha doğrusu herhangi bir şeyin bilgiye dönüşebilmesi) için gereken unsurlar bize aklın madde ve enerjiden ayrı olduğuna dair bulgular sunmaktadır. Konunun epeyce bir detayı var ancak en genel ifadesi bu şekildedir. Ayrıca bu bulgular bir çok kişi tarafından ya yeterince düşünülmediği için yada felsefi eğilimleri nedeniyle atlanmaktadir. Örneğin materyalistler aklı madde ve enerjiye indirgeme eğilimindedirler. Ancak bunun bir çıkmaz olduğunu bir türlü kabul etmezler. Çünkü felsefi eğilimleri bu duruma neden olur.