evren tek bir yöne doğru mu kayıyor?

Sorunuzun başlığını okuyunca farklı, açıklama kısmını okuyunca daha farklı bir şey anlaşılıyor. Açıklama kısmına göre verilen cevap (Emre Çelik beyin) tutarlı ve tatmin edici gözüküyor. Ben başlık kısmında ilk anladığıma cevap vermek istiyorum.

Tıpkı galaksilerin olduğu gibi evrenin tamamının da bir yörüngesi veya belli bir yöne hareketi olabilir mi? İsterseniz buna cevap vermeden önce yörünge mekaniğini anlamaya çalışalım. Gezegenler ve uydularının, gezegenler ve merkezde bulunan yıldız sistemlerinin yörünge mekaniğini anlamak ve öngörmek Genel Grelilik teorisi doğrultusunda anlamlı hale gelmiştir. Galaksilerin yörüngesine gelince işler biraz karışır. Kendi galasimizden yola çıkarsak; kendisine referans alacağı büyük bir kütle merkezi yoktur. En az kendisi kadar büyük Andromeda ve diğer küçük komşu cüce galaksiler ile çevrilidir. Andromeda ve bizim galaksimizin toplam kütlesi birbirlerini etkilemekte ve radyal benzeri bir yörünge hareketi göstermektedirler.

İş biraz daha büyük yani evren boyutuna gelince işler nasıl bir hal alıyor ona bakalım. Diyelim ki tıpkı bizim evrenimiz gibi, çoklu evrenler hipotezine uygun olarak bir sürü evren var, doğal olarak bunların total kütlesi birbirlerini etkileyebilir ve belli bir yöne hareket edebilirler veya edebilirler mi? Burada kütle çekim dalgalarının hızı devreye girer, Einstein bize kütleçekim dalgalarının da ışık hızının ötesine geçemeyeceğini öğretmiş ve 2016 yılında LIGO deneyleri ile ispatlanmıştır. Evrenler arası mesafelerin büyüklüğü göz önüne alınırsa, komşu evrenin kütleçekim dalgalarının bizim evrenimize ulaşabilmesi için trilyonlarca yıl geçmesi gerekebilir. Evrenimizin henüz 13,8 milyar yıl yaşında olduğunu düşünecek olursak bu pek mümkün görünmüyor. Diğer yandan kütleçekim dalgaları mesafe kat edebilmek için uzayın varlığına ihtiyaç duyar ve kozmolojik görüşümüze göre uzay-zaman da büyük patlama ile oluşmuştur. Evren olarak tanımladığımız her yer aynı zamanda uzaya da sahiptir, uzayın olmadığı bir alan var ise bunu tanımlamak eldeki veriler ile neredeyse imkansız, kısacası evrenler arası boşlukta ne vardır? Yani işin bu tarafı da evren tanımımızın ötesinde, tanımlanamaz bir durum ile karşı karşıya kalmamıza neden oluyor.

Gene kozmolojik görüşümüzden ve eldeki verilere göre evren tıpkı gezegenlerde olduğu gibi eksen dönüşü de yapmamaktadır. Buna neden olan temel durum; yeterli açısal momentumu sağlayacak kütle merkezi olmaması gibi görünüyor. Yani evrenin bir kütle merkezi mevcut değil.

Sonuç olarak; bildiğimiz kadarı ile evrenin bir yörünge hareketi veya belli bir doğrultuda kayması anlamlı gözükmediği gibi, eldeki verilere göre eksen dönüşü de yapmamaktadır.

Evren tek bir yöne doğru hareket etmiyor; aksine, her yönde eşit olarak genişliyor. Bu genişleme, kozmolojinin temel bir yönüdür ve uzak galaksilerin kırmızıya kayması gibi gözlemlerle desteklenmektedir. Evrenin genişlemesi, yerçekimsel olarak bağlı olmayan gözlemlenebilir evrenin parçaları arasındaki mesafenin zamanla arttığı anlamına gelir. Bu genişleme içseldir, yani evrenin “içine” doğru genişlediği veya “dışında” bir boşluk olduğu anlamına gelmez. Gözlemler, büyük ölçeklerde evrenin izotropik olduğunu, yani her yönde aynı göründüğünü göstermektedir. Yerçekiminin sonsuz bir menzili olmasına rağmen, evrenin genişlemesi büyük mesafelerdeki yerçekimsel çekimi dengeler. Bu, büyük kütleli cisimler olsa bile, evrenin genişlemesi nedeniyle bu cisimlerin tüm evreni kendilerine çekemeyeceği anlamına gelir. Tek, en büyük kütleli cismin evrenin merkezi olacağı fikri, mevcut kozmolojik modeller tarafından desteklenmemektedir. Evrenin belirli bir merkezi yoktur; bunun yerine, her yönde eşit olarak genişlemektedir. Bu eşit genişleme, her şeyin hareket ettiği tek bir “merkez” olmadığı anlamına gelir. Özetle, evren her yönde eşit olarak genişlemekte ve gelecekte evrenin merkezi olacak tek bir merkezi kütle bulunmamaktadır.