Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
Bu soruya yönlendirilmiş başka bir sorudan geldiniz: Evren nasıl genişliyor?
Koray Kaya
Üye
14

Evren neden ve nasıl genişliyor?

10 yaşındaki kızım size merak ettiği bir soruyu sormak istedi. Bu yaş grubuna uygun bir cevap olursa çok sevinirim.
3,740 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
14 Cevap
Zeynep Thye
Zeynep Thye
29K UP
Bilgisayar Mühendisi
Orijinal Soru: Evren sonsuz yoğunluktaki bir noktadan nasıl genişledi?

Evren'in nihai şekli, Evren'in yoğunluğu ile yakından ilişkilidir. Eğer ki karanlık madde ve karanlık enerji de dahil olmak üzere Evren'deki tüm madde ve enerjinin toplamı, Evren'deki enerjinin dışa doğru yayılma konsantrasyonunun içe doğru olan kütleçekim kuvvetini dengeleme miktarına birebir eşitse, uzay da her yöne doğru düz bir şekilde uzayacaktır.

Evren'in doğumuna yönelik en güçlü teorilerden biri olan Kozmik Enflasyon Teorisi, eğer ki umulduğu gibi doğruysa, erken dönemde düz bir Evren modeli öngörmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Evren pozitif eğriye sahiptir, bir küre gibi.

Evren negatif eğriye sahiptir, bir at eyeri gibi.

Tüm Reklamları Kapat

Evren düzdür, bir kâğıt gibi.

Geometrinin yapısı evrenin şekline bağlıdır. Mesela pozitif eğriliğe sahip bir evrende üçgenin iç açıları toplamı 180 dereceden büyüktür. Negatif eğriliğe sahip bir evrende üçgenin iç açıları toplamı 180 dereceden küçüktür, düz bir evrende ise üçgenin iç açıları 180 derecedir.Büyük Patlama'dan sonraki saniyenin 10−32'si olan şişme çağında, evren aniden genişledi ve hacmi en az 1078 kat arttı (üç boyutun her birinde mesafenin en az 1026 kat genişlemesi) , 1 nanometre (10−9 m, bir DNA molekülünün yaklaşık yarısı genişliğinde) bir nesneyi yaklaşık 10.6 ışık yılı (yaklaşık 1017 m veya 62 trilyon mil) uzunluğa genişletmeye eşdeğerdir. Bundan sonra, uzayda çok daha yavaş ve kademeli bir genişleme devam etti, Büyük Patlamadan yaklaşık 9,8 milyar yıl sonra (4 milyar yıl önce) yavaş yavaş daha hızlı genişlemeye başladı ve hala da öyle.

Uzayın metrik genişlemesi, günlük hayatta görülen açılımlardan ve patlamalardan tamamen farklı bir türdür. Aynı zamanda, evrenin sadece bir kısmına uygulanan veya onun "dışından" gözlemlenebilen bir fenomenden ziyade, bir bütün olarak evrenin bir özelliği gibi görünüyor.

Bizim dışımızdaki galaksiler bizden uzaklaşıyor ve en uzaktaki galaksiler en hızlı hareket ediyor. Bu, hangi galakside olursanız olun, diğer tüm galaksilerin sizden uzaklaştığı anlamına gelir.

Ancak galaksiler uzayda hareket etmiyorlar, uzayda hareket ediyorlar çünkü uzay da hareket ediyor. Başka bir deyişle, evrenin merkezi yoktur; her şey diğer her şeyden uzaklaşıyor. Her milyon ışık yılında bir galaksi içeren bir uzay ızgarası hayal ederseniz, yeterince zaman geçtikten sonra bu ızgara genişler, böylece galaksiler her iki milyon ışık yılında bir yayılır ve bu böyle devam eder, muhtemelen sonsuzluğa.

1,020 görüntülenme

Kaynaklar

  1. Yazar Yok. Wikipedia. (14 Ağustos 2020). Alındığı Tarih: 14 Ağustos 2020. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
  2. Yazar Yok. Evrim Ağacı. (14 Ağustos 2020). Alındığı Tarih: 14 Ağustos 2020. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
7
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Mandalorian Software
evreningenişlemesi
Orijinal Soru: Evren sonsuz yoğunluktaki bir noktadan nasıl genişledi?

Evrenin merkezi yoktur, çünkü evrenin kenarı yoktur. Sınırlı bir evrende uzay kavislidir; öyle ki, düz bir çizgi boyunca milyarlarca ışıkyılı ilerleyebilseydiniz sonunda başladığınız noktaya geri dönecektiniz. Evrenimizin sonsuz olması da mümkün. Her iki durumda da, gökada grupları evreni tamamen doldurur ve her yönde birbirlerinden uzaklaşarak evreni genişletir

Ancak; ortada evrenin ışık hızından daha hızlı genişlemesini engelleyen bir şey de yoktur. Evrendeki herhangi bir yerel noktada hiçbir şey ışıktan daha hızlı hareket edemese de, bu, evrenin tamamı için doğru değildir. Uzayın ne kadar hızlı genişleyeceği konusunda herhangi bir sınır yoktur.

Tüm Reklamları Kapat

Yani evren büyük patlama olduğundan sonra genişledi ve genişlemeye devam ediyor .

BIG RIP Teorisi Büyük yırtılma teorisi ise Evren genişleyip sonunda yırtılıp yok olucak diyor .

Tüm Reklamları Kapat

Hipotezin gerçeği, evrenimizde mevcut olan karanlık enerji türüne dayanır. Bu hipotezi ispatlayabilen tip, sürekli artan bir karanlık enerji şeklidir. Evrendeki karanlık enerji sınırsız olarak artarsa, evreni bir arada tutan tüm güçlerin üstesinden gelebilir.

Bu olayı Anlamanız için . Sicim teorisini - Genel görelilik kuramına - Büyük patlama ya bakmanızı öneririm . Ancak öyle kafanızda bir model oluşacak . ondan sonra BIG RIP teorisini anlayabileceksiniz . Ama Bide böyle bir durum söz konusudur Evren genişlerken sürekli Parçacıklar aradakı mesafeyi Kapatır .

Bu konuda almanız için Kerem cankoçak ın kitabı okumanızı tavsiye ederim : https://www.amazon.com.tr/Cern-Büyük-Patlama-Patlamadan-Günümüze/dp/6057941209

680 görüntülenme

Kaynaklar

  1. Yazar Yok. Kaynak. (12 Temmuz 2020). Alındığı Tarih: 12 Temmuz 2020. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
  2. Yazar Yok. Kaynak 2 . (12 Temmuz 2020). Alındığı Tarih: 12 Temmuz 2020. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
5
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Ertuğrul Genç
Astronomi meraklısı
Orijinal Soru: Evren neden genişliyor?

Evrenin genişlemesinin nedeni karanlık enerjidir. Karanlık enerji, evrenin içindeki madde ve enerjiden çok daha fazla bir oranda bulunan ve uzayı iten gizemli bir kuvvettir. Karanlık enerji sayesinde, evrenin genişleme hızı giderek artmaktadır. Evrenin neyin içine genişlediği ise bilinmemektedir. Evren, bütün uzayı kapsayan bir kavram olduğu için, onun dışında bir şey olup olmadığı veya olabilirliği hakkında kesin bir bilgiye sahip değiliz. Evrenin genişlemesi, günlük hayatta gördüğümüz nesnelerin genişlemesinden farklı bir fenomendir ve onu dışarıdan değil, içeriden bakarak anlamaya çalışmak gerekir.

Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
1
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Görkem Öge
Toprak Mühendisi
Orijinal Soru: Evren neden genişliyor?

Bu soruya, hem direk bu başlıkla hem de konuyla bağlantılı başka bir çok başlık altında çok ama çok fazla kez cevap verildi. Ayrıca sitemizde bu soru ile ilgili çok sayıda makale de var. Onları incelerseniz oldukça detaylı bilgi edinebilirsiniz.

Ama madem sordunuz, burada kısaca da olsa cevap verelim.

Tüm Reklamları Kapat

Özellikleri, oluşum ve yok oluş biçimleri net biçimde bilinen gök cisimleri var. Mesela yıldızlar. Yıldızların da kütlelerine göre tipleri var. A tipi, B tipi, C tipi vs. Bunların her birinin büyüklükleri, saçtıkları ışık ve enerji miktarı, renkleri belli. Yani çarpım tablosunu nasıl biliyorsak bunları da biliyoruz, o kadar net. Ve belirli bir grup yıldızın ömürlerini tamamlama biçimleri de belli. Süpernova patlaması deniyor bu sonlanma olayına. Bu süpernova patlamalarının da saçtıkları ışık ve enerji miktarları da belli.

Buraya kadar tamam mıyız? Şimdi... Evreni, gayet gelişmiş teleskoplarımızla sürekli tarıyoruz değil mi? Bir süpernova patlamasını yakalıyoruz. Bu patlamanın enerjisinin ne kadar olduğunu biliyoruz. Ve şunu da biliyoruz ki enerji kaynaklarından gelen ışık ve enerji, uzaklaştıkça güçlerini kaybeder. Yakaladığımız patlamanın uzaklığını, bize ulaşan enerjinin ne kadar kaybolduğu ile denkleştirerek belirleyebiliyoruz.

Tüm Reklamları Kapat

Diyelim ki yakaladığımız bir patlama bizden 10 birim uzaklıkta oldu. Bunu kenara yazdık mı? Yazdık.

Gelelim kırmızıya kayma meselesine. Işık, boşlukta yol aldıkça gücünü kaybeder ama bir şey daha olur bu süreçte. Işık kırmızıya kayar. Kırmızılaşır yani. Bu da bizden uzaklaşan cisimlerin ışığının dalga boyunun artması ile ilgili bir şey. Buna göre de bize gelen süpernova patlamasının normalde nasıl bir ışık ve ne renkte bir ışık olduğunu biliyorduk ya. Onun ışığındaki kırmızılaşma miktarını da incelersek bizden uzaklaştığını görüyoruz. Yani normalde bir süpernova patlamasının ışığında atıyorum 5 birim kırmızı dalga boyu olması gerekirken 8 birim kırmızı dalga boyu oluyor. Demek ki bu süpernova patlaması meydana geldiği evren bölgesi olduğu yerde durmuyor. Bizden uzaklaşıyor. Bu farklılık, evrenin genişlediğini ispatlıyor. Bu birinci detay. İkinci detay daha garip.

Bakıyoruz ki ışık, (rakamları yine atıyorum) her 1 birim için 1 birim kırmızılaşıyor. Ve bu süpernova patlamasının kırmızıya kayma miktarını incelediğimizde 8 birim uzaklıkta olduğunu görmüştük ya. E ama süpernova patlamasının ışığının enerji kaybından kaynaklanan uzaklığı 10 birim tespit etmiştik? Bu ne?

Bu şu: O patlamanın ışığı, bize ulaşmak üzere yola çıktığında bizden 8 birim uzaklıktaydı. Ama şu an 10 birim uzaklıkta. Yani o ışığın bize ulaştığı süre boyunca o bölge daha da uzaklaşmış. Buna göre de evren, sabit bir hızda değil hızlanarak, genişleme hızı da artarak genişliyor.

Bu ışık incelemelerinden çıkarılan sonuçlar artık tüm bilim dünyasınca kabul edilmiş durumda. Başka bin tane gözlem birbiri ile uyumlu. Ve evrenin yoğunluğu, kütle ve enerji miktarı gibi başka parametrelerle de uyumlu. O nedenle artık bu konuda pek bir şüphe yok.

Peki neden? Evren niye genişliyor? Bunun ise cevabı gayet kısa, net: Karanlık enerji.

Evreni oluşturan bilinen madde, bilinmeyen karanlık madde (+) enerji yüküne sahip. Ama karanlık enerji ise (-) enerji yüküne sahip. İşte bu karanlık enerji evrenin giderek artan bir hızda genişlemesine neden oluyor.

Karanlık enerji niye var, nasıl ortaya çıkmış, neden (-) yüklü gibi soruların cevabını henüz bilmiyoruz.

Özetle böyle... Umarım açıklayıcı olmuştur...[1]

Kaynaklar

  1. S. Hawking. (2019). Büyük Sorulara Kisa Yanitlar. ISBN: 9786051719092.
7
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Ertuğrul Genç
Astronomi meraklısı
Orijinal Soru: Evren neden genişliyor?

Evrenin genişlemesinin nedeni, karanlık enerji adı verilen gizemli bir kuvvettir. Karanlık enerji, evrenin içindeki madde ve enerjiden çok daha fazla bir oranda bulunan ve uzayı iten bir tür enerjidir. Karanlık enerji sayesinde, evrenin genişleme hızı giderek artmaktadır.

Evrenin genişlemesi, gözlemlenebilir evrenin kütleçekimsel olarak bağlı olmayan herhangi iki parçası arasındaki mesafenin zamanla artmasıdır. Bu, uzay ölçeğinin bizzat değiştiği içsel bir genişlemedir. Evren hiçbir şeyin “içine” genişlemez ve “dışında” var olmak için uzaya ihtiyaç duymaz. Teknik olarak ne uzay ne de uzaydaki cisimler hareket etmez. Bunun yerine ölçek içinde değişen şey metrikdir (uzay-zamanın boyutunu ve geometrisini yöneten).

Tüm Reklamları Kapat

Evrenin genişlemesi, kırmızıya kayma adı verilen bir fenomenle gözlemlenebilir. Kırmızıya kayma, uzaklaşan cisimden gelen elektromanyetik dalganın dalga boyunun, uzaklaşma süratine bağlı olarak artmasıdır. Buna göre uzaklaşan galaksilerden gelen ışığın tayfı, kırmızı uca doğru kayar. Amerikalı astronom Edwin Hubble, kırmızıya kaymanın, yani uzaklaşma süratinin uzaklık ile orantılı olduğunu ortaya çıkarmıştır. Başka bir ifadeyle bir galaksi ne kadar uzaksa o kadar büyük bir süratle uzaklaşmaktadır.

Evrenin genişlemesiyle ilgili olarak sıklıkla kullanılan balon analojisi ise şöyledir: Bir balonun üzerine noktalar çizilirse ve balon şişirilirse, noktalar arasındaki mesafe artar. Balonun yüzeyi iki boyutlu bir uzay olarak düşünülebilir. Balonun içindeki veya dışındaki üçüncü bir boyut yoktur. Balonun genişlemesi, içine hava üflenmesi veya yüzeyindeki noktaların hareket etmesi değil, yüzeyinin kendisinin büyümesidir.

Kaynaklar

  1. Ç. M. Bakırcı. Evrenin Genişlemesi Ve Balon Analojisi: Evren Neyin İçine Genişliyor? Evreni Şişen Bir Balon Olarak Hayal Edebilir Miyiz?. (17 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 8 Eylül 2023. Alındığı Yer: Evrim Ağacı | Arşiv Bağlantısı
  2. A. E. Başer. Karanlık Enerji Nedir? - Bilimup. (8 Eylül 2023). Alındığı Tarih: 8 Eylül 2023. Alındığı Yer: Karanlık Enerji Nedir? - bilimUP | Arşiv Bağlantısı
2
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Bu soru yeni cevap alımına kapatılmıştır. Tekrar açılana kadar lütfen diğer soruları ziyaret ediniz.
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close