Bu soruda iki noktaya değinmek gerekiyor: 1) Her şey bir şey içerisinde mi büyür? 2) Kozmolojiyi felsefeyle çözebilir miyiz?
Birinci soruya odaklanacak olursanız, sorunuzun temel amacına yani, cevabımız evrenin içinde büyümek için bir şeye ihtiyaç duymadığı olur. Yani evrenin dışında tanımladığımız bir şey yok. Evrenin dışı diye bir alandan dahi bahsetmiyoruz, çünkü böyle bir gözlem yok. Bildiğimiz gözlem evrenin genişlediği ve kütle çekimsel etkileşimde olmayan maddelerin (galaksi kümelerinin) birbirinden zamanla uzaklaştığı. Dolayısıyla vakti zamanında daha yakın olduğu.
Bilim bu nedenle teorik olarak varlığına ihtiyaç duyulmayan ve gözlemi yapılmamış bir şeyi "varmış" gibi kabul etmez. Bu da ikinci noktaya denk geliyor. Basit birkaç felsefi soruyla bu tür çıkarımlar yapmak.
Ne yazık ki işler kozmolojide bu kadar kolay yürümüyor. İsterseniz Einstein kadar konuya hakim olun, über bir zekanız da cabası olsun. Sözel birkaç neden sonuç ilişkisi kurarak cevabı bulmak mümkün değil. Çünkü bunları sezgilerimiz dahilinde yanıtlarız ya da rastgele bir çıkarımda bulunuruz. Fakat evrenin bu makro ölçekteki işleyişi genellikle tuhaf olabilmektedir.
Bu nedenle matematiğe ve fiziğe ihtiyaç duyuyor, gözlemleri ve karmaşık hesapları yapıp, ardından böyle yorumlamalar yapabiliyoruz. Genel bir yanılgı, insanların önce böyle çıkarımlar yapıp sonradan bunu ispatladıkları yönünde. Fakat çoğunlukla olay tam tersi. Önce basit bir fikir geliyor, ardından yapılan hesaplamalarla ve gözlemlerle elde ettiğiniz sonuçlar sizi bu yorumlara götürüyor.
Evrenin genişlemesi ve kozmoloji üzerine kapsamlı bir yazı dizisi hazırlamıştım, bunu kaynaklara bırakıyorum.
246 görüntülenme
Kaynaklar
-
Ö. Kayalı. Kozmoloji Yazı Dizisi. (16 Aralık 2020). Alındığı Tarih: 16 Aralık 2020. Alındığı Yer: Rasyonalist
| Arşiv Bağlantısı
