Substratlar, vücutta enzim işlemesini sağlayan yapılardır. Substarlar, kendinden daha küçük ya da daha büyük maddelerin ortaya çıkması için tepkimeye girer. Bazı bitkilerde yetişme süreci için üretilmiş olan kum da bir substar olarak açıklanır. Bakterilerin tutunabilmesi için kullanılan yüzey alanlarından sorumlu olan maddeye de substar ismi verilir.
Enzimlerin hepsi substratlarla zaman zaman etkileşim içine girmeyebilir. Tamamen kendine özgü olarak tercih edecekleri substarın da bu özelliğini taşıyacak olan bir niteliğe sahip olması gerekir.
Reaksiyonları belirli kategorilere ayırarak uygun enzimin substrat ile etkileşime girmesi beklenir. Bir substratın merkeze bağlandıktan sonra reaksiyona geçiş evresi başlar. Enzimler birbirinden farklı özellik gösterdiği için aynı substratlarda da olduğu gibi belirli merkezlerde çalışma faaliyeti gösterir.
Substarların Özellikleri
Substarlar, biyolojik reaksiyonların aktivasyon enerjisini düşürür.
Enzimler aynı tür reaksiyonu hiç bozulmadan sürekli tekrar yapabilir.
Enzim her zaman farklı bir reaksiyonu gerçekleştirir.
Enzimler gerçekleştirecekleri reaksiyonların hızlı bir şekilde dengeye ulaşmasına yardımcı olur.
Enzimler cansız ortamda da görevlerini gerçekleştirebilirler.
Substarların Görevleri
Substarların en önemli görevi, reaksiyonların aktivasyon enerjisini önemli ölçüde düşürerek tepkimenin çok daha hızlı bir şekilde gerçekleşmesini sağlar. Aktivasyon enerjisi, kimyasal bir reaksiyonun ortaya çıkabilmesi için gereken en düşük enerji miktarıdır. Reaksiyona girecek olan moleküller de substrat ismi verilir. Substarlar, reaksiyonun gerçekleşebilmesi için enerji seviyesini aşmak zorunda kalır. Aktivasyon enerjisi ne kadar çok olursa, reaksiyonun gerçekleşme hızı bir o kadar yavaş ve az olur.
Enzim Substrat İlişkisi
Enzimlerin en önemli özelliklerinden birisi de özgül moleküller olmalarıdır. Yani sadece bazı reaksiyonları kategorize ederler ve kendi yapısına uygun substratlar ile etkileşim içine girerler. Her enzim, her substrat ile etkileşime girmez. Bunların her biri birbirlerine özgüdür. Aynı zamanda üzerinde bir aktif merkez bulunur.
Kendine özgü substrat bu aktif merkeze bağlandığı zaman kısa zaman içinde reaksiyon gerçekleşebilir. Bu merkez her enzimde yapı olarak farklılık gösterebildiği için, her biri sadece bazı substratlar ile çalışabilir. Aynı zamanda canlının amacına uygun bir şekilde görev yerlerine göre kompartmanlaştırılır.
Farklı enzimler ise, farklı hücre organellerinde yer alır. Örneğin, glikoliz enzimleri, hücre sitoplazmasında bulunur. Bunun asıl amacı ise, mitokondri taşımayan ve enerjisini üretecek bir özelliğe sahip olmayan hücrelerin (eritrositler gibi) enerji sağlanmasına yardımcı olur.[1]
Umarım yardımcı olmuşumdur.
Kaynaklar
- Hürriyet. Substrat Nedir? Substrat Özellikleri Ve Görevleri Nelerdir?. (27 Mayıs 2021). Alındığı Tarih: 15 Kasım 2022. Alındığı Yer: Hürriyet | Arşiv Bağlantısı
