Eskiden, örneğin avcı-toplayıcı topluluklarda endişe kavramı bir yöne doğru ağırlık bulabilmiş miyd? Yemek bulmak ve beslenmek, sosyalleşmek ve çevreyi daha fazla tanımak, bunun yanında korunma ve üreme vb davranışlarından bir nebze de olsa öne çıkan var mıydı? Olabildiyse eğer günümüz karmaşasında bizi ne şekilde yönlendiriyor?
Ben yazımda endişe değil de stres kelimesini kullanacağım.Yıllar evvel bir psikoloji kitabında okuduydum, ismi aklıma gelirse yazacağım.Kitapta,stresin atalarımızın hayatta kalma becerilerinin temelini oluşturduğu anlatılıyor idi.Stresin ana mantığı şudur :Ya savaş ya da kaç.Çünkü tehlike anlarında bunlardan herhangi birini yapmaz isek hakka yürümek için önümüzdeki tüm engelleri kaldırmış oluruz.Günümüzde ise ufak tefek baskılanmaların getirdiği bazı deformasyonlar olsa da temelde stres güdümüz hep aynı kalmıştır.Kavga anlarında ya kavga ederiz ya da kaçarız.Daha komplike düzeyde,mağazlarda bize bir şeyler satmaya çalışan satıcının karşısında adeta kendimizi kaybederiz."Ne istiyorsa ver kurtul" moduna geçeriz.Bu da kaç emrini yerine getirmek demektir.Okuduğum kitapta, stresin dozajının çok önemli olduğunu her zaman orta seviyede olması gerektiği anlatılıyordu.Çünkü stres seviyemiz aşağı düzeyde ise eğer,hayatta kalmak adına bir şey yapamaz, hayatta kalamayız; stres düzeyimiz üst seviyede ise konsantrasyon dağınıklığı yaşayıp hayati hatalar yapacağımızdan yine hayatta kalamayız.Tabii ki tüm bunları en primitif düzeyde konuşuyorum.Modern toplum için azı karar çoğu zarar deyip geçilebilir.
Verilen cevaba ek olarak kaygı/endişe ve stres arasındaki farkı şöyle açıklamak lazım: Stres herhangi bir tehlike arz eden durumda verilen ani savaş veya kaç tepkisi olmakla birlikte kaygı sadece insanlarda görülür. Bunun sebebi insanlar sosyal açıdan bazen stres yaratıcı ama bu stresi kısa vadede çözümleyemeyecekleri durumlarda olurlar. Örneğin ölüm farkındalığı bizim için stres yaratıcı veya kaçamayacağımız bir durumdur ve çok kaygı vericidir. Hayvan ise tehlikeli bir durumda birkaç dakika içinde kendini kurtarır veya ölür bundan dolayı insanlar gibi kaygı hissetmezler.
