En sevdiğiniz bilim insanı kim?

Benim için Einstein, çünkü buluşları evrene bakış açımızı neredeyse kökünden değiştirdi diyebilirim. Evren hakkında her yerde karşımıza çıkan formüller ve kuramlar geliştirdi (en basitinden E=mc², bu formül protonların gerçek kütlesini hesaplarken bile karşımıza çıkıyor), fotoelektrik ve genel görelilik gibi önemli çalışmalara imza attı. Tabi Einstein kadar sevdiğim diğer bilim insanları yok değil, Schrödinger kuantum fiziğinin ne kadar absürt ama gerçek olduğunu meşhur kedi problemiyle açıkladı, Feynman uzun formülleri kısa diyagramlara çevirdi ve kuantum elektrodinamiğine bu ve benzeri yollarla büyük katkı sağladı, Heisenberg kuantum fiziğinin büyük ilkelerinden olan belirsizlik ilkesini ortaya attı, bu ve bunlar gibi bilim insanları var sevdiğim fakat Einstein'ın yeri hepimizde farklıdır diye düşünüyorum

Hiç biri.

Kişisel bir soru sormuşsunuz, o nedenle de kişisel cevap vermek gerekiyor. Hiç bir biliminsanını sevmiyorum çünkü hiç birini tanımıyorum. Nasıl insanlar olduklarını da bilmiyorum. Onları, duygusal olarak etkilenecek bir pencereden görmüyorum ve aslında bu konu bana garip geliyor.

Bir biliminsanını sevmek magazin gibi. Mahzuru yok, eğlenceli olabilir ama bir insanın bilimsel gücünün geldiği kişisel özelliği bir sevgi kaynağı olarak görünmüyor bana. Zeka, yetenek, sabır, farkındalık, beceri... Bunların hepsi Hitler'de de vardı. Belki bilimi, insanoğlunun faydasına kullanma ya da insanlığı ileriye götürme konusunda farkındalığı olan biliminsanlarına sempati duyulabilir belki ama unutulmamalı ki Oppenheimer kendisini, "Şimdi ben ölüm oldum… Dünyaların yokedicisi" olarak tanımlamıştır. Biliminsanları hayranlık uyandırırlar elbette ama hayranlık uyandıran beceri ve buluşlarının insanlığa nasıl katkılar yapacağı konusundaki etkinlikleri hayli zayıftır.

Buna ek olarak birçok biliminsanı, özel hayatlarında çekilmez tiplerdir. Aksi, huysuz, ahlaki olarak hayli pürüzlü oldukları üzerine sayısız not vardır. Bence bir insana sempati ya da sevgi duymak için bunlar önemli kıstaslardır. Ama şahsen ben, hiç bir biliminsanının bu özelliklerine ilgi duymam. Diyorum, bunlar magazin. Eğlenceli olabilir, merak edilebilir ama hiç biri esas konumuz değil. En azından bilimle ilgileniyorsak. Aynı şey sanat dünyasında, iş dünyasında, siyasette, ekonomide de var. Herkes Steve Jobs'a hayran. Sayısız insanın örnek aldığı, idolüm dediği biri. Jobs özel hayatında nasıl biriydi, bilen var mı? Yok. Bir insanın başarılarına hayranlık duymak başka bir şey, aynı insanı idol olarak görmek başka. Elbette herkes kendi idolünü seçmekte serbesttir ama bu konuya pek de incelikli yaklaşıldığını düşünmüyorum.

Bu konu üzerine sadece şöyle bir istisna var: Bazı bilminsanları, bilimsel çalışmaları kadar bilim iletişimcisi olarak da öne çıkarlar ve felsefi çıkarsamalarda bulunur ve insan-bilim ilişkisinde de çeşitli açılımlar sunarlar. Carl Sagan böyle bir isim örneğin. Bakın, Sagan, sevilebilecek biri. Çünkü bilim-insan ilişkisi üzerine sayısız fikir sunmuş, bilimi sevdirme ve insanoğlunun temel varoluş dinamikleri ile bilimi ilişkilendirmeye çalışmış biri. Burada bir duygu, bir insanilik, bir farkındalık var. Bu sevgi sebebi olabilir bence. Ama başka sayısız biliminsanının nasıl kişiler olduğunu bilmediğimiz için onları sevmenin biraz garip olduğunu düşünüyorum. Bilimsel başarıların da bir sevgi kıstası olduğunu düşünmediğim için biliminsanlarına karşı böyle bir yaklaşımım yok.

Umarım açıklayıcı olabilmişimdir. Sağlıcakla...

Yani sevmek demeyelim de hangisi sizin için daha önemlidir diyelim. Çünkü gerçekten de hiçbirini kişisel olarak tanımıyoruz. Benim için Carl sagan çok önemli bir isim. Onun çektiği Cosmos belgeseli sayesinde bilimle tanıştım. Cosmos izlemesem einstein'ı newton'ı falan bilirdim ama ne derece önemli olduklarını hiçbir zaman anlamazdım. Dolayısıyla bilim iletişimcileri özellikle Türkiye gibi bilimle çok haşır neşir olmayan bir ülkede halk için çok daha önemlidir diye düşünüyorum.