En gelişmiş ülke Arabistan olsaydı Arapça ortak dil olur mi olurdu?

Bence olmazdı. Şu açıdan bakalım: İngilizler dillerini ve kültürlerini nasıl yaydılar? Milletleri ve toplulukları sömürerek ve dinlerini orada yayarak bir şekilde o topluluklara empoze ederek unutturdu. Yani Arap devletleri gelişmiş olsalar dahi başka topluluklara kendi dinlerini, kültürlerini empoze etmedikçe maalesef ama maalesef Arapça ortak bir dil olmaz kanısındayım. Birde Osmanlı'dan örnek verelim: Osmanlı'nın hakim olduğu coğrafya geniş bir coğrafyadır. Osmanlıların hakim oldukları topraklarda şu an ortak dil Türkçe midir? Hayır çünkü kendi kültürlerini empoze etmediler ve halklara istimalet yani hoşgörü politikası uyguladılar. Benim düşüncem böyledir.

Başka fikri olan varsa yorumlarda tartışmaya açığım... 😊^[1]

Arapça bir dönem zaten ortak dildi. Örneğin Özbekistanlı, eserlerini Arapça yazan filozof ve bilim adamı İbn-i Sina'yı(11.yy ilk yarısı); eserlerini Arapça yazan İranlı din alimi Gazali, Bağdat'ta Tehafut el-Felasife(Arapça, 11. yy ikinci yarısı) adlı eseriyle eleştirdi. İspanyalı, eserlerini Arapça yazan filozof İbn-i Rüşt ise Gazali'yi ''Tehafut et-Tehafut el-Felasife(gene Arapça, 12.yy ikinci yarısı) eleştirdi. İki kitap ve isim Türkiye'de Fatih Sultan Mehmet'in isteği üzerine tartışıldı(15.yy ikinci yarısı) ve taraflarda Hocazade ''Et Tehafut Fil Muhakeme Beynel Ğazali vel Felasife(Arapça)'', karşıtı Ali Tusi ''Kitabu’z Zuhr(Arapça)'' yazdı.

Coğrafi keşiflerden önceki dönem için bu bölge epey hatırı sayılır büyüklükteydi. İlmi konularda ortak dil Arapça'ydı ve en önemli ortak dildi.^[1] Bugün BM'de 6 resmi dilden biridir.

Tabi ortak dilde, sadece en gelişmiş ülkenin anadili belirleyici değildir. Bir birinin dilini bilmeyen iki kişinin seçeceği dili belirleyecek dil pek çok konuda seçilebilir. Örneğin dini dil olması, bir statü dili olması, yaygın olarak konuşuluyor olması, o dili öğrenmeyi gerektirecek başka özellikler(ticaretteki önemi, eğitimdeki önemi, kaynakçalar konusundaki önemi vs. ) etkilidir. İngilizce'nin ortak dil olmasında daha çok ABD etkili oldu. Her ülkenin ve milletin bir şekilde ABD ile ilişki içinde olmak zorunda olması ABD'nin dilini öğrenmeyi gerekli kıldı.

Ancak bugün başka bir ülke gelişse muhtemelen İngilizce hala ortak dil olarak kullanılacaktır. Tıpkı Roma yıkıldıktan sonra, Avrupa'da kimsenin anadili olmamasına rağmen Latince'nin ortak dil olarak kullanılması gibi.

Keza İslam dünyasında Arapça ortak dil olduğu dönemin çoğunluğunda, Arap ülkeleri ne en gelişmiş ülkelerdi, ne Araplar İslam dünyasında hüküm sahibiydi.