Sorduğun soru ne astronomi ile ilgili ne de fizikle. Bu bir etimoloji sorusu.
"Kuzey" sözcüğü Eski Türkçe'de "gölge, güneş görmeyen yer" anlamına gelen "kuz" sözcüğünden türemiştir.
"Güney" sözcüğü "gün" kelimesinden gelir. Gün, Eski Türkçede "güneş" anlamında kullanıldığından güney de "güneşi çok olan, güneş gören yer" demektir.
Londra’daki Imperial College Üniversitesi'nden astrofizikçi Daniel Mortlock, bu konu hakkında aşağı güney, yukarı kuzey gibi algıların yanlış olduğunu ama yön bulmada evrenin küçük noktalarında bunun doğru olabileceğini söylüyor.
Peki neden kuzey değil de güney veya güney değil de kuzey diyoruz?
Queen Mary Üniversitesi’nden harita tarihçisi, bununla ilgili şu açıklamayı yapıyor: "Kuzey karanlığın geldiği yer olduğu için haritanın üst kısmına pek konmamıştır. Güneşin battığı yer olduğu için batının da yukarıda olması pek mümkün değildir." Çinliler ise tam olarak bunu yapmıştı. Aslında pusulayı çok iyi biliyor olmalarına rağmen kuzeyi harita göstermelerinin sebebi bu değildi. Aksine Çinlilere ait ilk pusulalar güneyi gösteriyordu, fakat imparator kuzeyde yaşadığı ve halkının aşağıdan yukarı doğru baktığı için haritada kuzey hep yukarıda görünürdü.
Peki ne oldu da herkes birden kuzeyi üste koymaya karar verdi? Buna Colombus ve Magellan’nın Kuzey Yıldızı’na göre yönünü belirleme eğiminin neden olduğu söylenebilir.
Mercator’un hazırladığı dünya haritası, kuzeyi esas alan harita açısından çok önemliydi. Dünya’nın küre şeklinde olduğuna ilk kez O değinmişti. Bunun sebebi belki de o dönem çoğu keşiflerin Avrupalılar tarafından yapılmasıydı.
Artık kuzeyi haritanın üstünde tutma fikri iyiden iyiye yerleşmişti. Hatta NASA’nın 1973’te çektiği bir fotoğraf, astronotun dönmesi sebebiyle güneyin yukarıda görünmesini "kafa karıştırmasın" diye düzeltilmişti.
Yani kısacası bu durum, tarihsel bir nedene dayanıyor.
/evrimagaci.org%2Fpublic%2Fqna_media%2F57562380dbf935c3e6198bba15bf10f4.jpg)
