Merhaba Ecrin elimden geldiğince dünya ve güneşin konumlarının açık hava basıncına etkilerini açıklamaya çalışacağım. Öncelikle açık hava basıncını neler etkiler ona bir göz atalım
1. Sıcaklık
Hava ısındıkça genleşir ve hafifler. Soğudukça sıkışır ve ağırlaşır. Bu nedenle havanın soğuk olduğu yerlerde basınç yüksek, sıcak olduğu yerlerde düşüktür. Yani sıcaklıkla basınç arasında ters orantı vardır. Bu yüzden ekvatorda alçak basınç alanı, kutuplarda ise yüksek basınç alanı bulunur.
2. Mevsim
Mevsime göre sıcaklık değiştiği için atmosfer basıncı da değişir. Örneğin; Türkiye’de yaz mevsiminde daha çok alçak basınç alanları, kış mevsiminde ise yüksek basınçalanları oluşur.
3. Yükseklik
Yükselti ile basınç arasında ters orantı vardır. Yükseklere çıkıldıkça atmosferin basıncı düşer. Bunun nedeni yükseldikçe atmosferin kalınlığı ile birlikte ağırlığının ve gazlarının yoğunluğunun azalmasıdır.
4. Yerçekimi
Yerçekimi ile basınç arasında doğru orantı vardır. Yerçekimi arttıkça basınç da artış gösterir. Cisimlerin ağırlığı yerçekimine bağlıdır. Yerçekimi dünyanın şeklinde dolayı ekvatorda az, kutuplarda fazladır. Buna bağlı olarak hava basıncı ekvatorda, kutuplara göre daha azdır.
5. Dinamik Etkenler
Hava kütlelerinin alçalarak yığılması veya yükselerek seyrelmesi sonucunda ortaya çıkar. Örneğin troposferin üst kısımlarında ekvatordan kutuplara doğru esen ters alize rüzgarları dünyanın günlük hareketinin etkisiyle 30° enlemleri civarında alçalarak yüksek basınç alanlarını oluştururlar.
Batı ve kutup rüzgarları ise 60° enlemleri civarında karşılaşıp yükselirler ve burada alçak basınç alanalrını oluştururlar. Bu şekilde hava hareketlerine bağlı olarak oluşan basınç merkezlerine dinamik basınç merkezleri denir.
6. Rüzgarlar
Rüzgarlar havanın yoğunluğunu ve sıcaklığını etkileyerek atmosfer basıncını değiştirir.[1]
Birçok kişi mevsimlerin Dünya ile Güneş arasındaki değişen mesafenin sonucu olduğuna inanmıştır. Bu ilk başta mantıklı geliyor: Dünya Güneş'ten daha uzak olduğunda daha soğuk olmalı. Ancak gerçekler bu hipotezi desteklemiyor. Dünya'nın Güneş etrafındaki yörüngesi bir elips olmasına rağmen, Güneş'ten uzaklığı yalnızca yaklaşık %3 oranında değişir. Bu, Güneş'in ısınmasında önemli değişikliklere neden olmak için yeterli değildir. Bu hipotezi savunan Kuzey Amerika'daki insanlar için işleri daha da kötüleştirmek için, Dünya aslında Ocak ayında, Kuzey Yarımküre kış ortasındayken Güneş'e en yakın olur. Ve eğer mesafe yönetici faktör olsaydı, iki yarımkürede neden zıt mevsimler olurdu? Göstereceğimiz gibi, mevsimler aslında Dünya ekseninin 23,5° eğikliğinden kaynaklanır.
Eksenimizin yıl boyunca gökyüzünde aynı yönü göstermeye devam ettiğini unutmayalım. Dünya Güneş etrafında hareket ederken, Haziran ayında Kuzey Yarımküre Güneş'e "eğilir" ve daha doğrudan aydınlatılır. Aralık ayında durum tersine döner: Güney Yarımküre Güneş'e eğilir ve Kuzey Yarımküre uzağa eğilir. Eylül ve Mart aylarında Dünya "yanlara" eğilir - ne Güneş'e doğru ne de ondan uzağa - bu nedenle iki yarımküre de eşit şekilde güneş ışığından yararlanır.[2]
Sonuç olarak dünya ve güneş arasındaki mesafe yıl içerisinde yaklaşık 5 milyon km değişiklik göstersede bu durum dünya üzerindeki ısı değisimine ve atmosfer basıncına önemli ölçüde etkisi olmaz. Fakat bahsedilenin dışında dünya ile güneş arasındaki mesafede önemli ölçüde değişiklikler olsaydı. (10 milyonlarca km gibi) bu durum hem ısı değişimini hem atmosfer basıncını etkilerdi. Umarım sorunuza cevap olmuştur.
Kaynaklar
- İnternet sitesi. Attention Required! | Cloudflare. Alındığı Tarih: 17 Aralık 2024. Alındığı Yer: Açık hava basıncı nedir. | Arşiv Bağlantısı
- Lumenlearning. The Seasons | Astronomy. Alındığı Tarih: 17 Aralık 2024. Alındığı Yer: courses lumenlearning | Arşiv Bağlantısı
