Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Yeni Soru Sor
Paylaşım Yap
Sorulara Dön
Muhammet Raşit Şener
Üye 14 Eylül
1

Doğada fiziğin var olması, bir düzene işaret etmez mi? Entropi varsa dahi düzenli şekilde işleyen yasalar kaosu değil de bir düzeni gerektirmez mi?

Bir teolog ile tartışırken kendisi bana doğada kaos olmadığını, düzenden düzensizliğe doğru akım var gibi görünse de fizik kurallarının her zaman bir düzen içinde aktığından ötürü kaos değerlendirmesinin yüzeysel olduğunu ve yasalar çerçevesinde bir düzen olduğunu iddia etmişti. Kaos fikrini bu fikre karşı savunamadım.
213 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap
Sena Küçükkıvanç
Yazar&Editör 15 Eylül

Fizik yasaları gerçekten de düzenli ve kesin bir şekilde işliyor ama bu doğada kaosun olmadığı anlamına gelmiyor. Tam tersine kaos karmaşık sistemlerin doğasında var olan bir özellik.

Kaos teorisi bize basit ve deterministik sistemlerin bile karmaşık ve kaotik davranışlar sergileyebileceğini gösteriyor. Örneğin hava durumunu düşünelim. Atmosferin davranışını belirleyen denklemler kesin ve net ancak hava tahminleri neden uzun vadede tutarlı olmuyor? Çünkü başlangıç koşullarındaki en ufak bir değişiklik bile zamanla çok farklı sonuçlara yol açabiliyor. İşte bu "kelebek etkisi" dediğimiz şey.

Entropi konusuna gelirsek evet, izole bir sistemde düzensizlik artma eğiliminde fakat bu yerel düzenin oluşmayacağı anlamına gelmiyor. Örneğin yaşamın ortaya çıkışı yerel düzende önemli bir artış temsil eder ancak bu çevrenin toplam entropisini artırarak ikinci yasaya uyum sağlar. Bu da düzen ve düzensizliğin bir arada var olduğunu ve fizik yasalarının hem yapılandırılmış hem de kaotik olaylara izin verdiğini gösterir.

Tüm Reklamları Kapat

Kuantum mekaniği de işin içine girince temel bir belirsizlik ortaya çıkıyor. Parçacıkların davranışı olasılıksal ve bu rastgelelik doğanın temel bir özelliği. Yani düzenli yasalar kesinlikleri değil, olasılıkları yönetiyor. Yani sonuçlar yalnızca istatistiksel olarak tanımlanabilir.

Ekolojik sistemlerdeki türler arası etkileşimler de kaotik sonuçlar doğurabilir. Popülasyonlardaki küçük değişiklikler zamanla öngörülemeyen dalgalanmalara neden olabilir. Hatta bunun en güzel örneği Lotka-Volterra denklemleridir.

Av Denklemi:

Tüm Reklamları Kapat

Yırtıcı Denklemi:

av popülasyon büyüklüğünü temsil eder.

yırtıcı popülasyon büyüklüğünü temsil eder.

(alfa) yırtıcılar olmadığında avın doğal büyüme hızıdır.

(beta) yırtıcıların avları yakalama oranıdır.

(gamma) av olmadığı durumda yırtıcıların doğal ölüm hızıdır.

(delta) yırtıcıların av tüketerek artış hızıdır.

Dalgalanmalar

Yırtıcı ve av popülasyonları genellikle zamanla dalgalanma gösterir av popülasyonunun zirve yaptığı noktalar yırtıcı popülasyonunun zirve yaptığı noktaların öncesindedir. Bu döngüsel davranış yırtıcıların tüketimi ve avın mevcudiyeti arasındaki doğal etkileşimi yansıtır.

Tüm Reklamları Kapat

Kararlılık

Sistem parametrelerin değerlerine bağlı olarak istikrarlı döngüler dahil olmak üzere çeşitli davranışlar sergileyebilir. Başlangıç koşullarındaki veya parametrelerdeki küçük değişiklikler dinamikleri önemli ölçüde etkileyebilir.

Fraktal geometri de doğadaki kaosun bir başka örneği. Basit kurallar karmaşık ve kaotik görünen yapılar oluşturabiliyor. Sahil şeritleri, dağlar, kar taneleri... Hepsi fraktal özellikler taşıyor.

6
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close