Bitkilerin büyüme şekli planlı değildir. Bir insana baktığınız zaman, belirli bir yaştan itibaren büyüme plakaları kapanır. Fakat bitkiler (indeterminate) sınırsız büyüme yeteneğine sahiptir. Bitkiler için boy uzunluğu çevresel sebeplere bağlıdır.[1]
Karbonifer (yaklaşık 360-300 milyon yıl önce) ve Mezozoik Çağ (Trias-Jura-Kretase dönemleri, yani dinozorların çağı) boyunca oksijen seviyeleri %30 a kadar çıktı. Günümüzde %21. Ayrıca karbondioksit oranı o dönemlerde çok yüksekti(günümüzden 5 kat daha fazla), böylelikle bitkilerin fotosentezi çok daha verimliydi.[2]
Mantarlar ve diğer böceklerin yeni yeni evrimleştiği bu çağda, rekabetin az olması bitkilerin daha uzun yaşamasına neden oldu.
Bitkilerde boyun sürekli uzamasını sağlayan genler (özellikle ağaçlar) için korunmalıdır. Çünkü yükselip daha fazla ışık almaları gerekir. Böylesine fayda sağlayan bir genin tamamen yok olması elbette ki mümkün değildir. Bugün günümüzde dünyanın farklı bölgelerinde hala büyük ağaçlar yaşamına devam ediyor.[3]
Peki neden ağaçlar zamanla kısalır? Büyük olmak faydalı ise: Uzun boylu olmak rekabet açısından faydalı olsa da bazı durumlarda dezavantaj olabiliyor. Örneğin yoğun rüzgar alan bir bölgede genellikle uzun ağaçlara pek rastlamayız. Çünkü bitkiler pek çok şeyi algılarlar bunlardan biride rüzgardır. Rüzgarın hızı ve şiddeti uzun boylu ağaçları devirebilir, buda kısa olmayı avantajlı bir konuma getiri. Öte yandan örneğini verdiğim gibi dünyanın bazı bölgelerinde hala büyük ağaçlar yaşamaya devam ediyor.
Bir ağacın boyunu etkileyen en önemli şeylerden biri belki de zaman. Dinozorlar yamanında yaşayan ağalar belki devasaydı, fakat o boyuta ulaşmak için kaç yıl yaşadı? Günümüzde artan kaynak ihtiyaçlarımız ile her geçen gün, büyümeye çalışan dev ağaçları ve içeriğindeki genetik çeşitliliği birlikte yok ediyoruz.
Kaynaklar
- Neil A. Campbell, et al. (2021). Campbell Biyoloji - 12. Baskıdan Çeviri. ISBN: 9786052828335. Yayınevi: Palme Yayınevi. sf: 1490.
- W. L. Manger. Carboniferous Period | Climate, Flora & Fauna. (26 Temmuz 1999). Alındığı Tarih: 15 Temmuz 2025. Alındığı Yer: Encyclopedia Britannica | Arşiv Bağlantısı
- Twist Biyobilim. Demystifying Redwood Genetics: Tall Trees, Big Genomes | Twist Bioscience. Alındığı Tarih: 15 Temmuz 2025. Alındığı Yer: twistbioscience | Arşiv Bağlantısı