Diğer ötegezegenlerin özelliklerini nasıl biliyoruz?

Ötegezegenler, Güneş Sistemi’nin dışında ve başka bir yıldızın yörüngesinde bulunan gezegenlere verilen addır. Ötegezegenlerin çoğu doğrudan görüntülenemiyor çünkü yıldızlarının parlaklığı onları gölgede bırakıyor. Bu yüzden gökbilimciler dolaylı yöntemler kullanarak ötegezegenleri keşfediyor ve özelliklerini belirliyor.

Ötegezegenleri keşfetmenin en yaygın yöntemlerinden biri radyal hız yöntemidir. Bu yöntemde, gezegenin yıldızına olan kütleçekimi etkisi nedeniyle yıldızın hızında ve ışığında meydana gelen küçük değişimler ölçülür. Bu değişimler gezegenin kütlesini, yörünge periyodunu ve uzaklığını verir.

Başka bir popüler yöntem ise geçiş yöntemidir. Bu yöntemde, gezegen yıldızının önünden geçerken yıldızın ışığını azaltır. Bu ışık eğrisi gezegenin boyutunu, yörünge periyodunu ve uzaklığını verir Ayrıca, gezegenin atmosferinin bileşimi de yıldız ışığının spektrumundaki emilim çizgilerinden anlaşılabilir.

Ötegezegenleri keşfetmenin diğer yöntemleri arasında mikro mercek yöntemi, astrometri yöntemi ve doğrudan görüntüleme yöntemi sayılabilir. Bu yöntemler daha az kullanılıyor veya daha zor şartlar gerektiriyor.

Ötegezegenlerin keşfi bize Güneş Sistemi ve evren hakkında yeni bilgiler veriyor. Örneğin, Sıcak Jüpiter adı verilen dev gezegenlerin Güneş Sistemi’nde olmayan bir sınıf olduğunu öğrendik. Ayrıca, yaşanabilir bölgede bulunan Dünya benzeri gezegenlerin de var olduğunu gördük. Ötegezegenler dünya dışı yaşamın olasılığına da ışık tutuyor.

Öte gezegenlerin fotoğrafları çekilemiyor. Kaynaklarda gördükleriniz, gezegenden elde edilmiş bilgiler doğrultusunda canlandırma yapılıyor. Gezegenleri göremesek de onları tespit edebiliyoruz. Yıldızlarının önünden geçerken yıldız ışığını düzenli aralıklarla azaltıyorlar ve yıldız yörüngesinde bir gezegen olduğunu anlıyoruz. Bu düzenli geçişler bile gezegen hakkında çok fikir verir, çünkü yörünge hızlarını hesaplamamız, yörünge uzaklığını ve yıldızın yaklaşık kütlesini bilememiz sayesinde gezegenin kütlesini de hesaplayabiliriz.

Bir başka yöntem, en azından yakın yıldızlar için kullanılan koronagraf yöntemidir, yani yıldız ışığını kısan farklı bir görüntüleme tekniğidir. Burada amaç yıldızın ışığını kısıp gezegenden gelen ışımayı veya yansımayı yakalayabilmektir. 1407b'de sanırım bu şekilde halkaları ile tespit edildi.

Gelişmiş teleskoplar, gezegen yıldızın önünden geçerken atmosferinden geçen ışığın soğrularak bize ulaşması ve bu ışığın spektrumu bize gezegenin atmosfer yapısını, gaz devi veya karasal gezegen olup olmadığı hakkında da bilgiler vermektedir.^[1]