DEHB'nin (ADHD) nedenleri nelerdir?

Öncelikle merhaba! Sorunuz için teşekkür ederim.

DEHB nöropsikiyatrik bir bozukluktur. Bu hastalığı anlamamız için, beynimizin işleyişini anlamamız gerekiyor ve DEHB tanısını günümüzde teşhis etmek hala güç. Şöyle ki; herhangi bir fiziksel muayene bulgusu veya laboratuvar testi bulunmuyor fakat her şeye rağmen öncelikle psikolog tarafından bunun teşhisi konmaya çalışılıyor. Çocuk üzerinden konuşmamız gerekirse öncelikle en önemli aşama aile ve çocuğun bilgilendirilmesidir. Bu konu hakkında yanlış bilgiler ve önyargılar düzeltilmelidir. Bu bozukluktaki davranış problemlerinin başlıca sebebi, beynin yapısıdır. Bu sorun, ailenin yaptığı ebeveynlik şeklinin bir sonucu değildir ancak ailenin bu hastalığı, belirtileri yanlış yorumlaması ve hatalı bir takım davranışlar sergilemesi bu belirtileri arttırabilir.

Psikososyal müdahale yöntemi; davranış değişimi, anne- baba eğitimi, aile terapisi, sosyal beceri eğitimi, akademik beceri eğitimi, bireysel psikoterapi gibi şeyleri kapsar. Birçok psikososyal müdahale yönteminin olması ile birlikte bunlar DEHB'nin çekirdek semptomları üzerinde etkili olduğu anlamına gelmez. Tek etkili tedavi, ilaç tedavileridir. Stimülan grubu ilaçlar, tüm dünyada en sık kullanılan ilk seçenektir. Kısa vadede etkili oldukları birçok çalışmayla gösterilmenin yanı sıra uzun vadede de etkili olduğu bulunmuştur.

Ergenliğe kadar tedavi olmamış çocuklarda ise; davranım, duygudurum ve anksiyete bozuklukları, aile çatışmaları, akademik işlevlerde bozukluk çok daha sık görülür. Tüm bu veriler; yeterli tedavi almamış çocukların ergenlikte madde bağımlılığı riskini arttırdığını gösteriyor, tedavi için kullanılan ilaçların bağımlılık riskinden cok daha fazla.

Size atacağım linklerin birinde de DSM-IV şeklinde bir tanım geçmekte, onu da izninizle kısaca açıklayayım. Bu tanım; ruhsal bozuklukların bir sınıflandırmasını sağlıyor fakat ona rağmen hiçbir tanının ruhsal bozukluk kavramı için kesin sınırlarla yeterince belirtmediğini de kabul edilmemiz şeklinde. Dilerseniz, ekleyeceğim linkten daha detaylı bakabilirsiniz.

Konumuza geri dönecek olarsak eğer; DSM-IV´e göre DEHB´nun üç alt tipi vardır. Bunlar; dikkat eksikliğinin ön planda olduğu tip, hiperaktivite- impulsivitenin ön planda olduğu tip ve son olarak kombine tip.

Klinik belirtiler ise hayatımızın neredeyse tümünü etkileyen, ciddi sonuçlara sebep olabilecek faktörler içerir.

Verilen görevlerin bir kısmını veya yarısını unutup geri gelebilirler. Başladıkları işleri tamamlamak konusunda sıkıntı çekerler, dışarıdan gelen her türlü uyaranlarla dikkatleri kolayca dağılabilir. Sık sık küçük kazalar atlattıkları için sakar diye nitelendirilebilmesinin yanında eşyalarını, ödevlerini unuttukları veya kaybettikleri için unutkan olarak da adlandırabilirler. Okul, eğitim anlamında kendilerinden beklenenden daha düşük performans gösterebilirler. Dikkatini verme konusunda sıkıntı yaşadıkları için derslere yeterince konsantre olamazlar ve kaliteli bir verim alamazlar. Sabırsız insanlardır bu yüzden düşünmeden davranabilir, kurallara uymakta zorluk çekebilirler.

Yürütücü işlevler kavramı, bu belirtileri açıklamak noktasında bize yardımcı da olabilir. Bu kavram frontal lob hasarı olan hastalarla yapılan çalışmalar sırasında ortaya çıkmıştır. Yürütücü işlem; başlama, devam ettirme, baskılara, öncelik belirleme, organize etme, strateji kullanma gibi beceriler içeren bir kavramdır. İşlev kaybının en yoğun görüldüğü dönem ise, ergenlik dönemidir.

Bu belirtiler kişinin; sosyal ilişkilerini, akademik başarısını, günlük yaşantısını olumsuz etkilediği gibi gelecekte davranım bozukluğu, depresyon tarzı başka psikiyatrik hastalıkların oluşmasına katkıda bulunur. Üstelik ilerleyen yaşla birlikte belirtilerde değişiklik gözlemlenebilir ve hastalık ömür boyu sürebilir.

ADHD temel olarak dikkat bozukluğu, hiperaktivite ve dürtü kontrolünde eksiklik ile tanımlanan bir psikiyatrik bozukluktur(Aynı Otizm Spektrum Bozukluğu gibi bu durumu da bir bozukluk olarak değil bir bilişsel tarz olarak düşünenler da mevcut). ADHD sahibi kişilerin sosyal yaşantılarında da eksiklik olabilir. Bozukluğa neyin sebep olduğu tam olarak belli olmasa da genetik ve nörogelişimsel faktörlerin(hamilelikte teratojenlere maruz kalma gibi) etkisine bağlı olarak özellikle prefrontal korteks ve limbik sistemdeki norepinefrin salınımındaki bozuklukların esas faktör olduğu düşünülüyor. Genetik geçiş oranı %80 civarındadır bu yüzden yetiştirme biçimiyle alakası olmasa da bazı çevresel faktörler görülmesini tetikleyebilir.

Çoğu çocuk yapısı gereği hiperaktif olduğundan dolayı teşhis etmek için kişinin hayatında olumsuz bir etkinin de(derslerde başarısızlık ve/veya sosyal iletişimde eksiklik) bulunması gerekir. Bazı kişilerde ADHD çocukluktan sonra etkisini kaybetse de bazı insanlarda hayat boyu sürebilen bir soruna dönüşebilir. Fakat bu sorun hem çocuklar hem yetişkinlerde doğru tedavi yöntemleriyle baskılanabilir.