Yeni Soru Sor
Paylaşım Yap
Sorulara Dön
Alim Karaçay
Alim Karaçay
3,757 UP
Üye
6

Dalga fizikte ne demek?

Ne zaman Dalganın tanımını okusam veya dalgalar hakkında araştırma yapsam kafam karışıyor mesela "parçacıkların net hareket olmadan enerji aktarmassı" şeklinde tanımlanmış ama bu ne demek.Yani Bu konsepte neden ihtiyaç duyuldu? bir fizikçi dalga dendiğinde ne anlıyor? Bu kavramın tarihçesiyle beraber geniş kapsamlı bilgi verebilecek var mı?
1,031 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap

Dalga, belli bir alanda yaşanan ve o ortamda etrafa doğru yayılan pertürbasyonlar (durgun pozisyondan sapma, dürtükleme, salınım, vs.) demek. Bir suya taş attığınızda, taştan 15 metre ötedeki su molekülleri taşın düştüğünden haberdar bile olmuyorlar. Ama taşın suyu yarması sırasında yarattığı pertürbasyon, dışa doğru yayılarak o 15 metre uzaktaki molekülleri bile titreştiriyor. İşte o yayılan şeye dalga diyoruz.

Sizin de bahsettiğiniz gibi dalgalar aslında bir göz yanılgısı gibiler: Bir Meksika Dalgası'nı hayal edin. Stadın etrafında dönen ve hareket eden bir şey varmış gibi geliyor; halbuki hareket eden tek şey, olduğu yerde yer değiştirmeksizin kollarını kaldırıp indiren insanlar. Gerçekte hiçbir şey yana doğru hareket etmiyor.

Peki neden "dalga varmış gibi" görüyoruz? Çünkü aslında hareket eden bir şey var: Bilgi. O sistemin bir parçasıysanız (yani takımınız için Meksika Dalgası yapmayı kabul ediyorsanız), o zaman sağınızdaki kişi kollarını kaldırıp indirirken siz de bu bilgi ışığında kollarınızı kaldırıp indirmeye başlıyorsunuz. Solunuzdaki de sizden aldığı bilgiyle bunu tekrar ediyor. Bu bilgi ("durgun haldeki durumdan sapma") kişiden kişiye aktarıldıkça, dalga da hareket ediyormuş gibi gözüküyor. Eğer bilgi aktarımı olmasaydı ve herkes rastgele zamanlarda kollarını indirip kaldırsaydı, o zaman dalga diye de bir şey olmazdı.

Tüm Reklamları Kapat

Moleküllerin yarattığı su dalgası gibi dalgalarda aktarılan şeyse kinetik enerji. Taşın suya düşmesi nedeniyle taşın hemen civarındaki su moleküllerine aktardığı kinetik enerjinin bir kısmı, o moleküllerin sallanmaya başlaması nedeniyle komşularına aktarılıyor. Komşular sallanmaya başlayınca onların komşularına enerji aktarımı oluyor. Bu böyle devam ettikçe, taşın düştüğü noktadan dışarı doğru yayılan bir dalga görüyoruz. Halbuki tek bir molekülün hareketine bakacak olsak, dalga yönünde giden hiçbir şey olmadığını görürdük:

animation showing circular motion for particles associated with a water surface wave

Molekül olduğu yerde salınıyor ama o salınımın aktardığı enerji, yüzeyde bir dalga varmış gibi gözükmesine neden oluyor.[1] Bunu tarif etmek için de dalga fiziğini geliştirdik ve bu sayede kuantum mekaniği gibi derin fiziksel gerçekleri keşfetmeyi başardık (çünkü "foton" dediğimiz şey de denizde değil de elektromanyetik alandaki aynı türden salınımlar). Işık mesela şöyle yayılıyor (depremdeki P-dalgaları da böyle yayılıyor):

animation showing particle motion for a longitudinal pressure wave

Tüm Reklamları Kapat

animation showing particle motion for a longitudinal pressure wave highlighting the difference between particle motion and wave propagation.

Tabii çeşit çeşit dalga var. Mesela ses dalgaları biraz daha farklı ve böyle gözüküyor (depremdeki S-dalgaları da böyle yayılıyor):

animation showing particle motion for a transeverse shear wave

Ama mantığı aynı: Moleküller titreşirken komşularını da titretiyorlar. Rayleigh dalgaları daha derin:

animation showing elliptical particle motion for a Rayleigh surface wave

İsterseniz dalgayı tanımlamak için her bir parçacığın bütün zamanlardaki davranışını da modelleyebilirsiniz. İsterseniz dalgayı "dalga" olarak alıp, sadece o hareketi modelleyebilirsiniz. İkincisi çok daha kullanışlı olduğu için (çoğu durumda) o şekilde kullanıyoruz. Ama kimi zaman dalga içindeki tek tek moleküllerin de modellenmesi gerekebiliyor. İkisini de bilmek ve anlamak gerek yani.

Kaynaklar

  1. PSU. Longitudinal And Transverse Wave Motion. Alındığı Tarih: 27 Aralık 2022. Alındığı Yer: PSU | Arşiv Bağlantısı
Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
30
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close