Covid-19 için verilen ilaçlar sakıncalı mı?

Bu yazıyı Teyit.org sitesinden alıntıladım.

Hususi olarak Covid-19’a karşı geliştirilen bir ilaç olmadığı için, tedavide farklı hastalıklarda kullanılan bazı ilaçlardan oluşan bir protokol izleniyor. Türkiye’de Sağlık Bakanlığı’nın tedavi protokolünde yer alan antiviral (favipiravir) ve antimalaryal (hidroksiklorokin - kinin) karması etrafında oluşan şüphe, tedavide işe yaradığı düşünülen antiviral reddini yaygınlaştırınca ortaya bir halk sağlığı sorunu çıktı.

Bakanlığın rehberinde yer alan favipiravir RNA virüslerine karşı geliştirilen bir antiviral ve virüsün hücrelerde çoğalmasını engelleyen etkili bir tedavi olarak biliniyor. Antiviraller hastalığın süresini kısaltıp hastalığın komplikasyonlarını azaltabiliyor. Aslında yine bir RNA virüsü olan influenza için (grip virüsü) geliştirilen favipiravir, virüsün kendini kopyalamasının önüne geçmeyi hedefliyor. Daha önce yapılan çalışmalar favipiravirin hafif ve orta dereceli Covid-19 hastalarının, 11 günlük hastanede kalış süresini dört güne indirdiği ortaya koymuştu. Favipiravirin yüksek ateş, öksürük gibi semptomları azalttığı da gözlenmiş.

Türkiye’de koronavirüs tedavisinde Favipiravir etken maddeli birkaç ilaç bulunuyor: Favicovir, Raviran, Convolyn, Loqular, Favira, Favimol. Sağlık Bakanlığı broşürde ilaçların süresinin beş gün olduğunu belirtiyor. İlaç dozları 12 saat arayla alınıyor. Favipiravirden ilk gün sabah ve akşam sekizer tane, devamında ise dört gün boyunca yine sabah ve akşam üçer tane içilmesi gerekiyor. Hamileler ve emziren annelerde kullanılmıyor. Mide, bağırsak ve karaciğer üzerinde hafif yan etkileri olduğu biliniyor.

Türkiye’de hastaneye yatan ağır Covid-19 hastalarına verilen bir diğer antiviral ise remdesivir. Ebola virüsüne karşı geliştirilen ilacın Covid-19 hastalarında da olumlu sonuç verdiği düşünülüyor. İlacı alan Covid-19 hastalarının hastanede kalma süresinin 15 günden 11 güne düştüğü gözlemlenmiş. Öte yandan ilacın karaciğer yetmezliği gibi ciddi yan etkilere yol açtığı da söyleniyor.

Plaquenil, Korokin, Kinovir, Neuquin gibi hidroksiklorokin etken maddeli ilaçlar, aralarında Türkiye'nin de bulunduğu bazı ülkelerde Covid-19 tedavisinde kullanılıyordu. Bu ilaçlar da beş gün süreyle, günde 12 saat arayla alınıyor. İlaçların sabah ve akşam birer olmak üzere gün sonunda toplu 10 tablet alınması öneriliyor. Bu ilaç kalp rahatsızlığı ya da ritim bozukluğu olanlarda kullanılmıyor. Herhangi bir yan etki durumununda doktora başvurulması gerektiği de belirtiliyor.

Salgının başlarında araştırmacılar, hidroksiklorokin etken maddeli ilaçların koronavirüsün hücrelerde çoğalmasını engellediğini düşünmüşlerdi. Küçük çalışma gruplarıyla yapılan bu çalışmalarla, ilacın antioksidan etkisi olduğu, akciğerde biriktiği ve koronavirüsün kılcal damarlara geçişini engellediğine dair bulgular elde edildi. Antiviral özelliğinden dolayı da koronavirüs tedavisinde kullanılmaya başlandı.

Ancak daha geniş çaplı bilimsel araştırmalar hidroksiklorokinin hastalığı yavaşlattığına ve şiddetini azalttığına dair hiçbir kanıt olmadığını ortaya koydu. Hatta The Lancet’ta yayınlanan bir makale ilacın Covid-19 hastaları için zararlı olduğu sonucuna varmıştı. Dünya Sağlık Örgütü, ilaç üzerine yapılan çalışmalarda olumsuz sonuçlar kaydedilince ilacın çalışmalarını Mayıs ayında sonlandırmıştı. Ancak The Lancet’ta yayınlanan araştırmanın yöntemine dair bazı eleştiriler de gündeme geldi. Çalışmada durumu ağır olanlarla, ayakta tedavi görenler karşılaştırılmış; bilimsel bir çalışmada aynı aşamadaki hastalar üzerine yapılması gerektiği belirtiliyor. Makalenin yayınlanmasıyla ortaya çıkan tartışmalar sonucu, araştırmanın yazarları makaleyi geri çekme kararı aldı.

Temmuz ayında yayınlanan bir başka çalışma da ilacın Covid-19 hastalarında ölüm oranını azalttığını söylüyordu. Ancak bu araştırmada ilacın iyileşme olasılığı yüksek hastalara verildiği belirtiliyor. Hidroksiklorokin üzerine devam eden başka çalışmalar da var.

Yani hidroksiklorokinin Covid-19 tedavisindeki etkisi üzerinde halen bilimsel bir konsensus bulunmuyor. Olası ciddi yan etkiler nedeniyle de doktor gözetiminde kullanılması gerektiğinin altı çiziliyor.

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, daha önce erken dönemdeki Covid-19 hastalarına verilen ilaca dair olumlu sonuçlar kaydedildiğini açıklamıştı.

Sağlık Bakanlığı 7 Mayıs tarihinde güncellediği Covid-19 Erişkin Hasta Tedavisi rehberinden hidroksiklorokini çıkardı. Güncellenen rehberde tedaviler arasında sadece favipiravir yer alıyor.

Favipiravir kullanımı ise halen Japonya, ABD ve Güney Kore gibi ülkelerde tartışılıyor. Ülkeler ilacın etkinliği konusunda yeterli veri olmadığı gerekçesiyle tedavi protokollerine favipiraviri dahil etmiyor.