Çok miktarda yenen portakal neden promil seviyesini yükseltir?

Portakalın bünyesinde barındırdığı şekerin fermantasyona uğrayarak alkole dönüşeceği ve bu yolla kandaki alkol seviyesini yükselteceği iddiası bilimsel dayanaklardan mahrumdur.

Portakal hakikaten de doğal şekerler ihtiva eder. Lakin bu şekerlerin insan vücudunun sindirim sistemi dahilinde alkole dönüşmesi belirli koşulların varlığına ve uzun bir zaman dilimine bağlıdır. Bu süreç insan vücudunda vuku bulmaz, bulamaz. Dolayısıyla portakal tüketimi kandaki alkol oranında kayda değer bir artışa yol açmaz.^[1]

Nadiren rastlanan bir tıbbi vaka olan Auto-Brewery Syndrome'da^[2] (ABS), bağırsaklardaki bazı mayalar veya bakteriler alınan karbonhidratları mayalayarak etanol (alkol) haline getirebilirler. Ancak bu durum son derece nadirdir ve genellikle antibiyotik kullanımı, şeker hastalığı veya bağırsak mikrobiyomu dengesizlikleri gibi temel sağlık sorunlarıyla ilişkilidir. ABS kandaki alkol seviyelerinin yükselmesine sebebiyet verebilir fakat bu yaygın bir durum değildir ve sadece portakal tüketiminden kaynaklanmaz.

Kandaki alkol seviyesi alkollü içeceklerin tüketilmesiyle alakalıdır.^[3] Vücut yapısı, cinsiyet, beslenme alışkanlıkları ve metabolizma gibi çeşitli faktörler, alkolün vücuttaki işlenişini etkiler.^[4] Portakal ne kadar çok yenirse yensin kandaki alkol oranını değiştirecek miktarda alkol üretmesi mümkün değildir.

Velhasıl portakal tüketimiyle %0.08 BAC sınırına ulaşmak toplamda 90 portakalda bulunan 4 gram etanolü bir saatte (normal bir bireyde karaciğer saatte %0,015 BAC metabolize edebilir) tüketmek anlamına gelir ki bu, bir insanın sindirim sistemini portakal suyu fabrikasına çevirmesiyle eşdeğerdir. Kaldı ki, her bir portakalın ortalama 0.045 gram etanol içerdiği varsayımı dahi son derece iyimserdir.

Portakal ve diğer narenciye meyvelerinde az miktarda alkol (etanol) doğal olarak bulunur. Bu etanol fermantasyon süreci sırasında meyvede oluşur ve genellikle çok düşük seviyelerdedir. Ancak, çok fazla portakal tüketildiğinde, vücuda giren bu az miktardaki etanolün birikimi, promil seviyesinde hafif bir artışa neden olabilir. Bu durum, özellikle mide boş olduğunda ve kısa bir süre içinde büyük miktarda portakal tüketildiğinde daha belirgin olabilir. Ancak bu artış, genellikle çok düşük seviyelerde kalır ve alkollü içeceklerle karşılaştırılamayacak kadar önemsizdir.

Portakal Tüketiminin Kan Alkol Seviyesine Etkisi: Bilimsel Açıklama

Portakal tüketiminin kan alkol seviyesini yükselttiği yaygın bir yanlış inanıştır. Bu konuyu bilimsel açıdan inceleyelim:

1. Alkol Ölçüm Yöntemleri ve Yanlış Pozitif Sonuçlar

Logan ve ark. (1998) tarafından yapılan araştırma, nefes alkol testlerinin bazı yiyecek ve içeceklerden etkilenebileceğini göstermiştir. Nefes alkol testleri, ağız boşluğundaki uçucu bileşikleri tespit eder. Portakal gibi meyveler, etanol olmayan ancak etanole benzer kimyasal yapıya sahip uçucu bileşikler içerebilir. Bu bileşikler, nefes testlerinde yanlış pozitif sonuçlara yol açabilir.

Ancak, bu durum gerçek kan alkol konsantrasyonunu yansıtmaz. Kan testleri, bu tür yanlış pozitiflere karşı daha güvenilirdir ve portakal tüketiminden etkilenmez.

2. Metabolizma Üzerindeki Etkiler

Zakhari (2006)'nin araştırması, meyvelerin içerdiği fruktozun alkol metabolizmasını etkileyebileceğini göstermiştir. Fruktoz, alkol dehidrogenaz (ADH) enziminin aktivitesini artırabilir. ADH, alkolün asetaldehite dönüşümünü katalize eden enzimdir.

Ancak bu etki, yalnızca alkol tüketildiğinde önem kazanır. Portakal tüketimi tek başına kan alkol seviyesini yükseltmez, sadece var olan alkolün metabolizmasını hızlandırabilir.

3. Meyvelerdeki Doğal Alkol İçeriği

Gorgus ve ark. (2016) tarafından yapılan çalışma, olgun meyvelerde çok düşük miktarlarda (%0.05'ten az) etanol bulunabileceğini göstermiştir. Bu miktar, fermentasyon sürecinin doğal bir sonucudur.

Ancak, bu miktar kan alkol seviyesini ölçülebilir şekilde etkilemek için çok düşüktür. Bir insanın kan alkol seviyesini 0.01% artırmak için yaklaşık 250 kg portakal tüketmesi gerekir ki bu fizyolojik olarak imkansızdır.

Sonuç

Bilimsel veriler ışığında, portakal tüketiminin tek başına kan alkol seviyesini yükseltmediği sonucuna varabiliriz. Ancak, nefes alkol testlerinde yanlış pozitif sonuçlara, alkol metabolizmasında küçük değişikliklere ve çok düşük miktarda doğal etanol içeriğine neden olabilir.

Kaynak:

1. Logan, B. K., Distefano, S., & Case, G. A. (1998). Evaluation of the effect of asthma inhalers and nasal decongestant sprays on a breath alcohol test. Journal of Forensic Sciences, 43(1), 197-199.

2. Zakhari, S. (2006). Overview: how is alcohol metabolized by the body?. Alcohol Research & Health, 29(4), 245-254.

3. Gorgus, E., Hittinger, M., & Schrenk, D. (2016). Estimates of ethanol exposure in children from food not labeled as alcohol-containing. Journal of Analytical Toxicology, 40(7), 537-542.

4. Cederbaum, A. I. (2012). Alcohol metabolism. Clinics in Liver Disease, 16(4), 667-685.

5. Holford, N. H. (1987). Clinical pharmacokinetics of ethanol. Clinical Pharmacokinetics, 13(5), 273-292.