Merhabalar :)
Sorunuzun cevabı aslında zamanında kimi fizikçiler tarafından merak edilmiş ve bahsettiğiniz deneyin benzeri gerçekleştirilmiştir.
Bu deneyde, fizikçiler şu temel soruyu sormuştur: "madem ışık biz onu gözlemlediğimizde normale dönüyor o halde ışığı kandırarak ışığın gözlemlesek dahi normale dönmeyeceği bir deney yapabilir miyiz?" Bu sorunun cevabı elbette ki evet çıkıyor. Deney düzeneğini şöyle tarif edebiliriz. İlk etapta kaynaktan çıkan ışık yarı gümüşlenmiş bir ayna veya özel kristaller aracılığıyla 2 dolanık yapıya ayrılıyor. Bu sayede ışıklardan biri ekrana diğeri ise dedektöre gönderilecek şekilde ayarlanabiliyor. Böylece ekrana gitmeyen parçacığın durumu gözlemlenerek ekrana giden dolanık parçacığın durumu belirlenebiliyor. Bu deneyde kilit nokta detektörlerin ekranın gerisinde yer alması. Yani ekrana giden ışık ekrana çarptıktan belli bir süre sonra dolanık kardeşi detektöre çarpıyor. Temel mantık şöyle: "Biz ölçümü ışık yarıklardan geçip ekrana çarptıktan sonra yaptık. Dolayısıyla ışık onu gözlemlediğimizi bilmeden ekrana doğru gitti ve dalga deseni oluşturdu. Biz de o dalga deseni oluşturduktan sonra kardeşini gözlediğimiz için sorunu çözdük". Ancak sonuçlar böyle çıkmadı. Ölçümler ışık ekrana çarptıktan yaklaşık 8 nanosaniye sonra yapılmasına rağmen ışık bir şekilde "geleceği görerek" normal desen oluşturdu. Yani onu ölçeceğimizi (geleceği) "biliyordu" ve buna göre "davranmıştı". Deney ölçüm yapıldıktan sonra verilerin okunmaması şeklinde (sizin örneğinizde kağıt yakıldı) tekrarlandığında sonuç yine şaşırtıcıydı. Işık, gelecekte onu ölçmeyeceğimizi bir şekilde "biliyormuş" gibi gözükerek ekranda dalga desenini oluşturdu. Kısaca elimiz yine boş kaldı.
Bu deney sonucunda nedenin sonuçtan önce gelmesi gerektiğini savunan nedensellik ilkesi kuantum ölçekte büyük bir darbe yedi. Çünkü ışığın ekranda normal yada dalga deseni oluşturması sonuç ve ölçümün yapılması sonuca sebep olan nedendi. Ancak ölçüm (sonuç) nedenden 8 nanosaniye sonra gerçekleştiğinden sonuç nedenden önce gerçekleşmiş oldu.
Bu deney Schrödinger'in kutusuna uyarlandığında da muhtemelen aynı sonuçları verecektir. Yani ölçüm aleti çalıştığında urum tam belirli olacak kağıt yakıldığındaysa yine "%50, %50 belirsizliğe" geri dönülecektir.
- Cevapta bilince atıfta bulunan ifadeler tamamen konunun anlaşılması amacıyla ve çeşitli paradoksları gözler önüne sermek için kullanılmıştır. Paradoksun çözümünün bilinç kavramında yattığı bu cevapta iddia edilmemiştir.
