Birey akrabalarına yardım etmesi kendi uyum gücünü nasıl arttırır?

Akraba Seçilimi, temel olarak birçok hayvan türünde görülmekte olan ve bireylerin özellikle kendilerine yakın akrabalığı bulunan bireylere ayrıcalık tanımaları sonucu oluşan seçilim tipidir. Bir diğer deyişle akraba seçilimi, türlerin kendi akrabalarını ve ileri düzeye gidildiğinde kendi türlerini, diğer akrabalara ve türlere karşı "kayırmaları" ve bunu yaparken fedakar/özgeci davranışlar sergilemeleridir. Bu davranışların sonucunda, kayırılan bireyler seçilmiş, kayırılmayan bireyler elenmiş olur.

(...)

Dağ sincapları üzerinde yapılan bir çalışma, bu mekanizmanın nasıl çalıştığını anlamanızı sağlayacaktır: sincaplar, avcı tehdidini tespit ettikleri zaman, ciyaklayarak sürüyü uyarırlar. Ancak bu ciyaklama sırasında kendi yerlerini avcıya bildirmiş de olurlar. Böylece ciyaklayan bireyler, aslında doğal seçilim açısından dezavantajlı konumda olmalıdırlar, dolayısıyla da hiçbir birey ciyaklamamalıdır. Ne var ki, yapılan deneylerde ciyaklama sonucu popülasyondaki bireylerin birçoğunun avcıyı önceden bilmesi sayesinde kurtulduğu tespit edilmiştir. Yine de, bir bireyin sırf sürünün kalanını kurtarmak için kendini feda etmesi oldukça anlamsız gözükmekteydi. İşte akraba seçilimi, burada devreye girmektedir. Daha detaylı olarak bu fenomeni inceleyen bilim insanları, sincapların sadece etrafta yakın akrabaları bulunduğunda ciyakladığını tespit etmiştir. Yani avcıyı tespit eden sincabın uyaracağı sürüde, ne kadar fazla yakın akrabası bulunuyorsa (kardeşler, ebeveynler ve kuzenler gibi), o kadar sık ve şiddetli ciyaklama gözleniyordu. Ancak eğer ki sürü içerisindeki akraba sayısı düşecek olursa, sincap da neredeyse hiç ciyaklamıyor ve kendini ele vermiyordu. Dolayısıyla bireyler, akrabalarını korumak adına kendilerini feda etmekteydiler.

Genler açısından bu durum incelendiğinde ve bunun hayatta kalma başarısındaki artışı analiz edildiğinde, durum oldukça net biçimde anlaşılabilmektedir. Ciyaklayan sincaplar, belki kendi “doğrudan uyum” başarılarını düşürmekteydiler ve ölme risklerini arttırarak genlerini tehlikeye atmaktaydılar. Ancak öte yandan, çok sayıda akrabalarını kurtararak dolaylı uyum başarısı adını verdiğimiz durum dahilinde, bir nevi kendi genlerinin yakın kopyalarını da kurtarmış olabilmektedir. Bu da, toplam uyum başarısına olumlu etki etmektedir. Yani doğa, sonuçlar üzerinden seçilim yapmaktadır. Bireylerin yitirilmesinden çok, başarılı olan genlerin korunması fayda sağlamaktadır.

Akraba seçiliminin nasıl işlediğini daha iyi anlamak için kaynakçadaki içeriklere göz atabilirsiniz.