Birçok yazılımda bulunan "rastgele" fonksiyonu nasıl çalışıyor? Rastgelelik izlenimini nasıl veriyor?

Rastgele sayı bulmaları mümkün değil aslında çünkü yazılı algoritmalarının söylediği düzene göre buluyorlar.

Bilgisayarlarımız (henüz kuantum bilgisayarları kullanıma girmedi) deterministik. Yani aynı soruya hep aynı cevabı verirler. Zaten algoritmaları bu rastgeleliği elemine edecek şekilde tasarlandı. Rastgele sayı üretmek için üretilenler (Pseudo Random Number Generators PRNG) da yine bu algoritmaya göre bir rastgele sayı üretiyotlar. Poker sitelerinde mesela rastgele gibi gözükse de başlangıç dizilimi (seed "çekirdek") ve algoritma bilinirse bilgisayarın üretebileceklerini bilmek mümkün.

Ama gerçekten rastgele sayı ürettiği iddia edilen programlar da geliştirilmiş. Bunlar da hava sıcaklığı ya da radyasyonu ölçüp başlangıç dizilimi olarak aldığı için bir nevi öngörülemiyor. Ama o da algoritmasına göre hareket ediyor.

Rastgele sayi uretmek icin birden fazla metod vardir ve hicbiri aslinda rastgele degildir. Bildigim kadariyla bu methodlardan en cok kullanilani soyle ki; fonksiyon cagirildiginda, o an hardware'in urettigi sistem saati cekilir. Sistem saatinde, bilgisayarinizin kristaline bagli olarak, saniyenin cok altinda surelere inebilirsiniz. Mesela butona bastiginiz an saat 02:05:12,12537215 gibi bir sure gelir ve buradaki ",12537215" kismi dikkate alinir, ondan sonrasi sizin bu veriyi nasil islemek istediginize kalmis, isterseniz mod 10 kullanarak, sadece 10dan kucuk kismini alirsiniz, isterseniz bu degeri bolup ascii karsiligini elde edersiniz. Bunlari da otomatize edip fonksiyonlastirdiginizda ortaya bugun kullanilan rastgele parola olusturucu sistemler cikar.

Benim deneyini yapmadigim ancak birkac kere denk gelerek farkina varmami saglayan daha ilginc bir olay var bu konuyla ilgili. Biriyle bir konu konusuyorsak ve bu konunun icinde rastgele bir sayi gectiyse ya da telefonu tutarken 4 parmagim ona donukse, ona bir sekilde 4u gosteriyorsam mesela, aklindan bir sayi tut, ya da bana hemen bir sayi soyle dedigimde 4 diyor. Ne kadar dogru bilmiyorum ancak, sanki beyin bir stack seklinde veriyi tutuyor ve sayi istedigimde ilk aklina gelen sayi, en son beynin algiladigigi sayi oluyor, beyin sanki ilk oraya ulasiyormus gibi.

Kodlar her durumda neden sonuç ilişkisi önceden belirlenebilir (veya belirlenmiş) durumda çalışır. Bu da kodları tek başına nazara alırsak random diye birşeyin salt kodlar cephesinde olmadığını anlarız. ancak eğer kullanıcıyı sürece dahil ederek zamansal olarak kullanıcının tıklama anını kod saymayı durdurma anı olarak alacak bir kod dizisiyle random oluşturulabilir. Bu nedenle kullanıcının (veya dış harici bir unsurun) bu gibi dahil edilmediği bir durumda gerçek anlamda rastgeleliği salt kodlarla oluşturmak mümkün görünmüyor. Kullanıcı eğer sürece zamansal olarak (kod saymayı durdurma) dahil edilirse bu durumda kod durdurmayı yapan 'harici unsur' ile random elde etmek mümkün. Böyle bir durumda PC hızlı bir sayı sayma anındayken kişinin saymayı durdurması durdurma zamanının 'önceden' belirsizliği nedeniyle random oluşturur diyebiliriz. Tabi kodlara göre hangi zamana hangi sayının (kodun) denk geldiği yine belirlidir. Ancak kullanıcı burada durma anını kendisine göre rastgele seçmiştir diyebiliriz. Çünkü kullanıcı durdurma anını makine açısından 'dış unsur' olarak belirlemiştir. Bu da koda bağlı olmama (kod dışı) diyebileceğimiz bir unsuru sisteme dahil etmiş olmak demek. Böylece sistem dışından bir unsur eklenmiş olarak rastgelelik elde edilmiş olur diyebiliriz. Kısacası bir dış unsuru sürece dahil etmeden random gerçek anlamda kodlarla üretmek mümkün görünmüyor.