Bir kelimenin doğru yazılışı ve doğru okunuşu neye göre belirlenir?

Bugün adı konmuş dillerin hemen hepsinin, kökenleri ve tarihleri az çok netleştirilmiştir, belirli ses kullanımlarına, belirli vurgulara sahip oldukları da belirlenmiştir. Hemen hepsi kendi içinde sınırları çizilmiş kurallara hatta belirli harflere, hece yapılarına sahiplerdir. Ki dillerin hemen hepsi de belirli dil gruplarının da üyeleridirler. Aynı grubun üyeleri arasında benzerlikler, farklı gruplardaki diller arasında da belirgin yapı ve kullanım farklılıkları vardır.

Bir kelimenin Türkçe olup olmadığını test edebileceğimiz çok sayıda kural var. Yani "imkân" Türkçe değildir diyorsak, eş anlamlısı "olanak" Türkçe diyorsak bu yargıda bulunmamızı sağlayan birçok ses uyumu gerekliliği var. İşte bu kurallar, bu konu üzerine çalışan çeşitli kuruluşlar, üniversiteler tarafından hem belirlenir hem de metne dökülüp halka sunulur. Ülkemiz için örneğin birçok dil, tarih, edebiyat fakültesi var. Türk Dil Kurumu var. Bu kuruluşlarda Türkçe detaylıca incelenmiş, araştırılmış ve kökenlerinden yola çıkılarak belirli kurallara dökülmüştür. Hiç biri rastgele değildir ve kökenlerden yola çıkılarak, tarihsel süreçlerle belirlenmiştir.^[1]

O nedenle... Bazı örneklerde karşımıza garip uygulamalar geliyor olsa da ve dil genelde halkın kullanımı ile güncelleniyor ve evrim geçiriyor olsa da konunun akademik ve tarihsel tarafı da çok önemli.

Umarım cevap teşkil etmiştir. Sağlıcakla.

Bir dilin doğrusu yalnızca onu konuşan halkın benimsemesiyle oluşur. Dili yönlendiren, tekeline alan ve kurallar koyan bir kurum olamaz. Dilbilim araştırmaları yapan enstitüler olabilir ancak. Avrupada ki enstitüler, kurum olarak bize aktarılmış. TDK'nın çok üst bir tondan doğrusu bu diyerek dili mahvediyor olmasının sosyolojik sebebi ise kendini Cumhuriyet devrimlerinin bekçisi olarak görmesinden geliyor zannımca. Siz ne kadar TDK kısaltması okunurken "te de ke" olarak okunur desenizde halk onu "te de ka" olarak okuyacak. Görevi yalnızca bu durumun sebebini araştırmak olabilecek bilimsel bir araştırma kurumunun insanlara sizin yüzyıllardır yaptığınız yanlış doğrusu bu demek gibi bir ayrıcalığı olamaz.

Ne demek yani "Türkçe kuralları şöyledir, 2000 sene önce o kelime böyle türetilirdi, o zaman şimdiki kullanım hatalı". Dili kullanan halk o şekilde evirmiş ve olay bitmiştir. Bilmem kaç bin senelik kurallara dönmek diye bir saçmalık olabilir mi?

Kademe, paye, mertebe, rütbe, safha... Tüm bu kelimeler için TDK aşama kelimesini öneriyor. Böyle bir önerme elbette çok abes kaçıyor. Doğrusu makina olan kelimeyi on yıllarca zorla makine olarak öğrettiler şuan ben makina yazınca linçleniyorum neredeyse. 19.yy da yazılan mühendislik kitaplarında makina yazıyor, bütün büyük üniversitelerdeki bölüm isimleri makina olarak geçiyor. Halen TDK hatasından dönmüyor, ancak rasyonel ve apodeiktik bir açıklamada getiremiyor.

Bilhassa terimler konusunda TDK çok kötü işler çıkartıyor.

^[1][2]