''Deli'' kelimesi psikoloji için biraz argo kaçsa da; kelime anlamını baz alarak yanıtlayayım.
Bir kişiye psikolojik bozukluk tanısı konulabilmesi için belli kriterler var. Bulunduğu durumun hayatını kötü yönde etkileyen bir raddede olması, kendisine ve topluma zarar verebilecek nitelikte olması, başta gelen şartlar. Eğer bu şartlar sağlanırsa, ikinci olarak bozukluğun ne derece gelişkin olduğu belirlenir. Hastanın, danışanın şikayetlerine göre hekim yahut psikolog bir değerlendirme yaparak uygun tanıyı tanı el kitaplarıyla beraber sağlar. Hastaneye yatış genelde ''psikoz'' denilen; düşle gerçeğin ayırt edilemeyecek kadar karışık olduğu durumlarda tavsiye edilir.
Psikolojik bozuklukları tespit etmek için birçok yöntem ve ekol var. Bazı bozukluklar (şizofreni gibi) nörolojik anomalilerden kaynaklanabileceği için tıbbi görüntüleme sistemlerinde tespit edilebilir. Bunun dışında geliştirilmiş birçok test var. En meşhuru diyebileceğim Rorschach testi sanırım. Kişiye mürekkep lekelerinden oluşan 10 adet kart gösterilir ve ne gördüğünü söylemesi istenir. Daha sonra hekim ya da psikolog uygun olan derecelendirmeyi verir. Rorschach'ın dışında geliştirilmiş birçok test var. Bunları kaynak kısmına ekleyeceğim dilerseniz daha detaylı bakabilirsiniz.
Bundan sonra kişinin hastane rehabilitasyonuna sevki, toplum ve kendisi için bir tehlike oluşturmadığı sürece kişinin rızası alınmaksızın pek etik ve mümkün değil yukarıda söylediğim gibi. Uygun tedavi belirlenir, hastanın gidişatı gözlenir ve rehabilitasyonu tamamlanırsa taburcu edilir.
Kaynaklar
- İ. E. Özgüven. (2022). Psikolojik Testler. ISBN: 9786051333175. Yayınevi: Nobel Akademik Yayıncılık.
- E. Castro, R. D. Hjelm. (2016). Deep Independence Network Analysis Of Structural Brain Imaging: Application To Schizophrenia. IEEE. doi: 10.1109/TMI.2016.2527717. | Arşiv Bağlantısı
- American Psychological Association. (2022). Apa Handbook Of Testing And Assessment In Psychology. ISBN: 978-1-4338-1227-9. Yayınevi: American Psychological Association.
- S. L. Garfield. (2000). The Rorschach Test In Clinical Diagnosis. Journal of clinical psychology. doi: 10.1002/(sici)1097-4679(200003)56:33.0.co;2-m. | Arşiv Bağlantısı