Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Yeni Soru Sor
Paylaşım Yap
Sorulara Dön
Emir Akbaş
Emir Akbaş
87K UP
Üye 18 Kasım 1 Cevap
5

Bir bardağa kahve koyduğumuzda ya da bardağa dokunmak istediğimizde bardağın içindeki kahve neden dönme eğilimi gösterir?

288 görüntülenme
  • Şikayet Et
  • Mantık Hatası
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap
Sena Küçükkıvanç
Bilgisayar Mühendisi 4 hafta önce

Bu aslında, "Elini şuraya değdirdin, ortalık nasıl karıştı" misali günlük bir olay. Sanki tencerede çorbayı karıştırırken, kaşığı aniden çektiğiniz anda çorbanın hâlâ dönmeye devam etmesi gibi. İşte tüm mevzu, sıvının "Eski hâlimi muhafaza edeyim" diyen inadı (fizikteki adıyla eylemsizlik) ve dışarıdan gelen dokunuşun (haricen uyguladığımız kuvvet) bir araya gelişiyle meydana geliyor.[1]

Aslında işi kuşbakışı gören esas kahraman Navier-Stokes denklemleri oluyor. Bir sıvının akışını açıklarken, "" şeklinde upuuuzun bir ifade çıkar karşımıza. Buradaki , kahvenin yoğunluğunu, akış hızını, ise viskoziteyi temsil eder. Yani bardağa koyduğunuz andan itibaren sıvının hızlanması, yavaşlaması ya da bükülmesi, tamamen bu değişkenlerin ve dışarıdan gelen "dokunma kuvvetinizin" oluşturduğu çalkantıyla açıklanabilir. Kahvenin dibi yuvarlak, kenarları eğimli bir bardakta daha kolay ve akıcı dönerken, ince-uzun kupalarda farklı girdaplar oluşur; aslında formül hep aynı ama sınır koşulları değişik.

İşin günlük hayattaki izdüşümünü şöyle düşünelim: Araba sürerken direksiyonu kırarsınız ve arka koltukta duran eşyalar bir tarafa savrulur ya hani; kahvemiz de bardağın içinde tam olarak bu savrulma etkisini yaşıyor. Sizden gelen küçücük bir harekete "Dur bir saniye, hâlâ hareket ediyorum" tepkisi verirken, bardağın duvarları kahveyi sağa sola yönlendiriyor. Tıpkı bir su birikintisine atılan taşın yüzeyde halka halka dalgalar oluşturması gibi, kahve de bardak içinde çarpma noktalarından yayılan dalgalarla dönüyor.

Tüm Reklamları Kapat

Tabii tüm bu fiziksel karnavalın yanında, kahvenin yoğunluğu (yoğun sütlü mü yoksa sade mi?), bardak malzemesinin sürtünme özellikleri, hatta bulunduğunuz ortamın sıcaklığı bile bu hareketin süresini ve şiddetini etkileyebilir. Şunun bir hesabını yapmaya kalksam mesela, ki yapamam da yapabileceğimi varsayalım, yapana kadar 1 milyon kalem kırma garantidir. O derece sinir bozucudur. En azından benim için öyle. 😂 Fincan tabanındaki hafif tümsekler, sıvıyı ne yöne "kaydıracağını" belirliyor, çukur kısımlar bile ufak tefek minik girdaplar doğurabiliyor. Yani dokunuşunuzla yarattığınız ufak kıpırtı, öyle büyütür ki bu dalgaları, tıpkı göle atılan küçücük taşın oluşturduğu halka halka dalgaların büyüyerek kıyıya ulaşması gibi, kahve de bardak içerisinde kendi minik fırtınasını koparıyor.

Kaynaklar

  1. jeff. Inertia And Newton’s First Law Explained With Coffee – Fiz-Ix. Alındığı Tarih: 25 Aralık 2024. Alındığı Yer: fiz-ix | Arşiv Bağlantısı
11
  • Şikayet Et
  • Mantık Hatası
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close