Bilimde rastgelelik vardır. Muhtemelen evrende rastgelelik olduğu için bu böyle. "Deterministik bir açıklama yapamadığımıza mı rastlantısal diyoruz?" Bu soru oldukça anlamlı. Çünkü rastgeleliğin doğaya içkin mi yoksa bizim doğa hakkındaki bilgi eksikliğimizden mi kaynaklandığına dair bir soru bu. Örneğin, mutasyon mekanizmalarındaki rastgelelik bizim o mekanizmaları tam anlamıyla çözemediğimizden mi kaynaklanmaktadır? Yoksa gerçekten doğada rastgelelik olduğu için mi böyledir? Sorularının yanıtı da doğada rtastgelelik olup olmadığına dair sorulardır.
Klasik fizikte rastgeleliğin bizim bilgi eksikliğimizden kaynaklandığı savunulurdu. Ancak 1900 lere geldiğimizde yaşanan bir dizi gelişme, rastgeleliğin bizim bilgi eksikliğimizden kaynaklı olmaktan çok, doğanın kendisinde olabileceği fikri kendisini göstermeye başladı. Özellikle düşük boyutlara indikçe rastgelelik daha da görünür oldu. Önce istatistik fizik, ardından kuantum fiziği "rastgelelik" tartışmalarını fiziğin içine sokuverdi. Bu gün geldiğimiz noktada olasılığın determinist yorumları üzerindeki tartışmalar devam ederken, olasılığın doğaya içkin olduğu, onun ayrılmaz bir parçası olduğu görüşünü savunanlar da çoğalmaktadır.
Türkçe'deki bazı kitaplar:
Doğa bilimlerinde pozitivizm (Philipp Frank) pozitivizmi eleştirmek ve olasılıkçı determinizm (Yılmaz Öner)
Rastlantı ve Kaos - David Ruelle
Rastlantı ve Zorunluluk - Jacques Monod
Kaynaklar
- Yazar Yok. Hesaplayamadığımız Şeyi Neden Kaotik Veya Rassal Olarak Tanımlıyoruz, Biz Hesaplayamasak Da Sistemler Ve Evren Hep Determinist Olarak Işlemiyo Mu? - Evrim Ağacı Soru Cevap. (28 Temmuz 2020). Alındığı Tarih: 28 Temmuz 2020. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı