Bilim açısından; atomüstü evrende, bilimsel kanun ve kuralların, kuramların istisna ya da yanlışlanabilme %'leri var mıdır? Benzer şartlar ve sebepler benzer aynı şartlar ve sebepler aynı özdeş şartlar ve sebepler özdeş sonuçları doğurur. Şeklinde bir determinizim geçerli midir?
Eğer demek istediğiniz şey atom üstü evrende yaptığımız gözlemlerin kuantum evrenindeki gibi istatistiksel olup olmadığı ise cevap hayır, atom üstü evrende gözlemlediğimiz olaylar (kontrollü şartlar altında) her zaman aynı şekilde gerçekleşir. Yani bir kalemi 1 metreden bırakırsanız her zaman yere düşer. Burada kuantum evreni ile atom üstü evren arasındaki fark ise gözlemlenen parçacık sayısı ile ilişkilidir. Broglie denklemine göre her cismin bir dalga boyu vardır. Ancak tek bir parçacık rahat bir şekilde dalga gibi davranabilirken birden fazla parçacık için dalga boyu küçülür ve yok denecek kadar azalır. Bu da farklı sonuçları imkansızlaştırır.
Ama eğer bahsettiğiniz şey yapılan herhangi bir gözlemin doğru olma ihtimali ise evet, burada istatistiğin büyük bir rolü vardır. Öyle ki Bayesian istatistiği dediğimiz olgu her bilimsel araştırmanın temel yapı taşlarından biridir. Yapılan herhangi bir gözlemin doğruluğu bu gözlem tekrar tekrar yapılarak sağlamlaştırılır, ancak kaç kere denerseniz deneyin bir şekilde farklı bir sonuç alma ihtimaliniz ne kadar küçük olursa olsun her zaman vardır. Eğer Newton'un yer çekimi yasalarını tekrar tekrar test etmeseydi ufak hataları fark edilmez ve daha iyi versiyonu olan Einstein'ın görelilik kuramını ortaya çıkamazdı. Bu konu ile alakalı bir yazımızı kaynakçada bulabilirsiniz.
