Yeni Soru Sor
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
Tunay Yalçıntepe
Üye
1

Beyinin düşünceyi nasıl ürettiği , bizi yanıltıp yanıltmadığı , neden evrimleştiğini , bilincin neden ortaya çıktığı vb. hakkında kitap önerisi?

129 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap
Merve Arıcıbaşı
PhD Veterinary Sciences

Michael Shermer'in İnanan Beyin kitabı. İlgimi çeken bazı noktaları paylaşacağım.

İngiltere'nin Bristol Üniversitesinden Peter Brugger ve Christine Mohr, boş inancın, büyüsel düşünmenin ve normal-ötesi şeylere inancın sinir kimyasını incelemişler (1). Dopamin düzeyi yüksek insanların tesadüfleri anlamlı bulmaya, var olmayan anlamlar ve kalıplar görmeye daha yatkın olduklarını belirlemişler.

Bir çalışmada, hayaletlere, tanrılara, ruhlara ve komplolara inanma ya da bunlara kuşkuyla bakma konusundaki beyanlarına göre yirmişer denekten oluşan iki gruba, insan yüzlerinin yer aldığı bir dizi slayt gösterilmiş. Yüzlerden bazıları normalken, diğerlerinde gözleri ya da kulakları başka yere taşıma ya da farklı yüzlerden alınma burunlar ekleme gibi yollarla araya karıştırılmış kısımlar var. Başka bir deneyde de, normal ve karıştırılmış kelimeler hızla gözlerinin önünden geçirilmiş. Genelde kuşkuculara oranla inançlıların, karışmış bir yüzü gerçek saymaya ve karışmış bir kelimeyi normal okumaya yatkın oldukları saptanmış.

Tüm Reklamları Kapat

Brugger ve Mohr deneyin ikinci kısmında her kırk deneğe Parkinson hastalarında kullanılan ve beyindeki dopamin seviyesini yükselten L-dopa ilacını vermişler. Ardından, gerçek ve karışmış yüz ve kelime slaytları göstermişler. Dopamin artışı, hem inançlıların hem de kuşkucuların karışmış yüzleri gerçek, düzensiz kelimeleri de normal sanmalarına neden olmuş.

İlginç olan taraf şu: Dopamin öğrenmeyi güçlendirdiği gibi, aşırı dozda, sanrı gibi psikoz belirtilerini de tetikliyor. Shermer'a göre bu durum, belki de, yaratıcılık (Ayrım Gözetici Kalıpsal-Yaklaşım) ve delilik (Ayrımsız Kalıpsal-Yaklaşım) arasındaki ince çizgiyi belirliyor. Aşırı yüksek dozda, bir sürü Tip I hatası yaparız (gerçekte varolmayan kalıplar buluruz/PSKB). Düşük dozda ise Tip II hatasına düşeriz, yani gerçek bağlantıları kaçırırız.

PSKB yani parazitte sinyal/kalıp bulma ilginç bir konu. Dopaminle bağlantısı var ama dopaminle bağlantısız durumlar da söz konusu (ya da, ritüeller sayesinde geri beslemeyle dopamini tetikliyor olabilir): Beyzbol oyuncularında boş inançların göstergeleri incelenmiş. Top tutucu konumdayken %90'ı aşan bir oranda başarılı oldukları için, boş inanca dayalı ritüelleri hiç sergilemiyorlar. Ama ellerine sopayı aldıklarında ve on atışın en az yedisinde başarısızlığa uğramaları kesin olan kaleye yöneldiklerinde, birdenbire belirsizlikle başa çıkmak için her türlü garip ritüel hareketlere başvuruyorlar

1977 tarihli risk ve kontrolün test edildiği bir çalışmada, uçaktan atlamak üzere olan paraşütçülere (tüplü televizyon ekranındaki karlanma gibi) karlanmalı fotoğraflar (parazitler) gösterildiğinde, başka zaman gördüklerinden farklı olarak, fotoğrafta gerçekte var olmayan bir görüntüyü görmeye yatkın oldukları gözlenmiş. Shermer'in açıklamasına göre, belirsizlik insanları endişeli hale getiriyor ve endişe büyüsel düşünmeyle bağlantılı.

Tüm Reklamları Kapat

Susan Blackmore bir deney uygulamış (ki, kendisi eski bir spritiüelci olup, daha sonradan kuşkucu tarafa yönelmiş). Deneklere normal-ötesi şeylere inanç ölçeğinde yerlerini tespit eden bir form doldurtmuş. Ardından, sıradan nesnelerin %0, %20, %50 ve %70 çarpıtılmış fotoğraflarını gösterip, her bir nesneyi ne kadar tanıdıkları sorulmuş. Sonuçlar, inançlıların en bozuk görüntülerde nesneleri görme, ama bunları yanlış tanımlama eğilimlerinin inançsızlardan yüksek oranda fazla olduğunu bulmuş. Özetle, daha fazla kalıp görüp Tip I hatasına düşüyorlar.

Bir de bunun bilimsel yaratıcılık ve şizofreni boyutu var. Bu ikisi arasında dopaminle bağlantılı görünen ince bir çizgi var.

Kaynaklar

  1. Yazar Yok. D&Amp;R Inanan Beyin. (15 Eylül 2020). Alındığı Tarih: 15 Eylül 2020. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
1
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close