1950'lerin başında psikiyatristler, tipik antipsikotikler (majör sakinleştiriciler olarak da bilinir) olarak bilinen bir ilaç sınıfının şizofreninin psikotik semptomlarını azaltmada genellikle etkili olduğunu keşfetti.[1]
1950'lerde yaygın olarak kullanılan ilk antipsikotik olan klorpromazinin (Thorazine) piyasaya sürülmesi, takip eden yıllarda birçok şizofreni hastasının kurumlardan taburcu edilmesine yol açmıştır.
1970'lerde araştırmacılar bu tipik antipsikotiklerin D2 reseptörleri üzerinde antagonist olarak çalıştığını anladılar.
Bu gerçekleşme, şizofreninin büyük ölçüde beyin dopamin sistemlerinin hiperaktivitesinden kaynaklandığını varsayan şizofreninin dopamin hipotezine yol açmıştır.[2]
Dopamin hipotezi, psikotik semptomların genellikle metamfetamin gibi dopamin artırıcı uyarıcılarla yoğunlaştığı ve bu ilaçların yeterince yüksek dozlarda alındığında sağlıklı insanlarda da psikoz üretebildiği gözleminden ek destek aldı.
Sonraki yıllarda daha az ciddi yan etkileri olan başka atipik antipsikotikler geliştirilmiştir. Bu yeni ilaçların çoğu doğrudan dopamin reseptörleri üzerinde etkili olmayıp, bunun yerine dolaylı olarak dopamin aktivitesinde değişiklikler meydana getirmektedir.[3]
Bu ilaçlar diğer psikozları tedavi etmek için de kullanılmıştır. Antipsikotik ilaçlar çoğu aktif davranış türü üzerinde geniş ölçüde baskılayıcı bir etkiye sahiptir ve özellikle açık psikozun karakteristik sanrılı ve ajite davranışını azaltır.
Ancak daha sonraki gözlemler, dopamin hipotezinin en azından basit orijinal haliyle popülerliğini yitirmesine neden olmuştur. Bir kere, şizofreni hastaları tipik olarak ölçülebilir düzeyde artmış beyin dopamin aktivitesi göstermemektedir. Buna rağmen, birçok psikiyatrist ve sinirbilimci şizofreninin bir tür dopamin sistemi işlev bozukluğu içerdiğine inanmaya devam etmektedir. Bununla birlikte, "dopamin hipotezi" zaman içinde geliştikçe, öne sürdüğü işlev bozuklukları giderek daha ince ve karmaşık hale gelme eğiliminde olmuştur.
Kaynaklar
- D. Healy. The Creation Of Psychopharmacology. ISBN: 9780674015999.
- O. D. Howes, et al. (2009). The Dopamine Hypothesis Of Schizophrenia: Version Iii—The Final Common Pathway. Schizophrenia Bulletin, sf: 549-562. doi: 10.1093/schbul/sbp006. | Arşiv Bağlantısı
- J. Horacek, et al. (2006). Mechanism Of Action Of Atypical Antipsychotic Drugs And The Neurobiology Of Schizophrenia. CNS Drugs, sf: 389-409. doi: 10.2165/00023210-200620050-00004. | Arşiv Bağlantısı