Belirsizlik ilkesi ihlal olmasına rağmen elektronu 0 hıza sabitleyebilmiş olsaydık ne yaşanırdı? Kısacası belirsiz ilkesini ihlal edebilir miyiz?

Belirsizlik ilkesi, kuantum mekaniğinde belirli çiftlerin (örneğin, bir parçacığın konumu ve momentumu) aynı anda tam olarak belirlenemeyeceğini ifade eder. Eğer bir elektronun hızını tam olarak sıfıra sabitleseydik, yalnızca bu parçacığın momentumunu tam olarak belirlemiş olurduk. Ancak, belirsizlik ilkesi gereği elektronun konumu hakkında hiçbir bilgiye sahip olamayız.

Bir parçacığın momentumunu tam olarak sabitlemek, onun konumunu tam olarak belirlememizi engeller. Dolayısıyla, belirsizlik ilkesini tamamen ihlal etmek mümkün değildir. Belirsizlik ilkesi, kuantum mekaniğinin temel bir ilkesidir ve bir parçacığın hem konumunu hem de momentumunu tam olarak belirlemenin imkansız olduğunu belirtir.

Bu nedenle, bir parçacığın hızını tam olarak sıfıra sabitlemek mümkün olmasa da, belirsizlik ilkesi çerçevesinde parçacığın konumu ve momentumu arasında bir ilişki bulunur. Bu ilke, mikro dünyadaki olayları anlamamıza yardımcı olan temel bir prensiptir ve şu ana kadar pek çok deney ve gözlemle doğrulanmıştır.

Bu sabah tam bununla ilgili bir belgesel izlemiştim ve hatta Evrim Ağacı sayfasına daha önceden buna benzer bir soruya İlhan Taşlı çok ince ve güzel bir anlatım yapmış. Sorumuza geri dönersek en kısa özetiyle bir elektronun hem konumunu hem de hızını aynı anda kesin olarak ölçmemiz mümkün değildir. Eğer bir elektronun konumu çok kesin bir şekilde biliniyorsa hızı hakkında o kadar az şey bilinebilir. Tam tersi için de geçerlidir.

Elektronun hızını sıfıra sabitleyebilmiş olsaydık bu durumda elektronun konumu hakkında hiçbir bilgiye sahip olamazdık. Bu belirsizlik ilkesinin ihlali anlamına gelir ve kuantum mekaniğinin temel kurallarına göre imkansızdır. Belirsizlik ilkesi ölçüm aletlerinin yetersizliği veya gözlemcinin hatalarıyla ilgili değil de doğanın temel bir özelliği olarak kabul edilir.

Belirsizlik ilkesi kuantum dünyasının temel bir yönünü ifade eder ve bu ilke kuantum parçacıklarının dalga-partikül ikiliği gibi davranışlarını açıklamada önemli bir rol oynar. Bu nedenle belirsizlik ilkesini ihlal etmeye çalışmak mevcut fizik anlayışımızla uyumlu değildir. Yani kuantum mekaniğinin temel yasalarını yeniden yazmamızı gerektirir.

Özetle belirsizlik ilkesini ihlal etmek günümüz fizik biliminin anlayışı içinde mümkün değildir ve eğer böyle bir şey gerçekleşebilseydi bu kuantum mekaniğinin ve belki de tüm fizik kurallarının temellerini sallayacak bir buluş olurdu.