APOE geni, insanlarda Alzheimer hastalığıyla güçlü bir şekilde ilişkilendirilmiştir ve genin farklı alelleri hastalığın riskini değiştirebilir. Bu genin diğer hayvan türlerinde de bulunması ve korunmuş olması, genin evrimsel olarak önemli bir işlevi olduğuna işaret eder.
Evrimsel korunmuşluk, bir genin belirli türler arasında benzer fonksiyonları yerine getirdiği anlamına gelir. Bu nedenle, APOE'nin diğer türlerde de benzer biyolojik süreçlerle ilişkili olması mümkündür. Özellikle nörodejeneratif süreçlerde rol oynayan mekanizmalar birçok türde ortak olabilir. Ancak, bu süreçlerin her türde aynı hastalıklara yol açıp açmadığını belirlemek için daha fazla araştırma yapılması gereklidir. Yani, fare, şempanze, sığır veya zebra balığında APOE'nin nörodejeneratif hastalıklarla bağlantısı varsa, bu durum, genin evrimsel süreçler boyunca benzer bir fonksiyonu koruduğunu destekleyebilir.
Bu nedenle, diğer türlerdeki APOE ortologlarının nörodejeneratif süreçlerle bağlantılı olabileceği hipotezi bilimsel olarak makul görünüyor, ancak kesin bir sonuca varmak için spesifik deneysel veriler gereklidir.
Örneğin;
- Kaynak 1' deki çalışma APOE ε4 allelinin dozunun, Alzheimer hastalığı riski üzerindeki etkisini inceleyen temel bir çalışmadır. Sonuçlar, APOE ε4 allelinin varlığının geç başlangıçlı Alzheimer hastalığı riskini önemli ölçüde artırdığını göstermektedir. Bu çalışma, APOE ε4'ün Alzheimer patogenezi üzerindeki etkisini anlamada kritik bir rol oynamıştır.
- Kaynak 2' deki çalışmada insan yaşam süresinin evrimi ve yaşlanma ile ilgili hastalıkların gelişimini tartışmaktadır. APOE'nin evrimsel olarak korunmuş bir gen olarak rolü ve bu genin enfeksiyon, inflamasyon ve beslenme gibi faktörlerle nasıl etkileşime girdiği incelenmektedir.
- Kaynak 3' deki çalışma APOE'nin nöropatoloji gelişimindeki rolünü vurgulamaktadır. APOE, beyin hasarına yanıt olarak nöropatolojik süreçleri tetikleyen önemli bir faktördür. Çalışma, APOE'nin evrimsel olarak korunmuş işlevlerini ve diğer türlerdeki potansiyel rollerini de tartışmaktadır.
- Kaynak 4' deki çalışmada ise APOE'nin kan, karaciğer ve arter duvarındaki lipid taşıma ve sinyal verme işlevlerini incelemektedir. Diğer türlerde APOE'nin bu rolleri nasıl üstlendiği ve nörodejenerasyonla ilişkisi bu çalışma kapsamında tartışılmaktadır.
Bu kaynaklar, APOE geninin insanlarda Alzheimer hastalığı ile olan ilişkisini ve bu genin evrimsel olarak nasıl korunduğunu ve diğer türlerdeki potansiyel rollerini anlamamıza yardımcı oluyor ve özellikle, diğer türlerde yapılan çalışmalar, APOE'nin lipid metabolizması ve sinyalizasyon gibi kritik biyolojik süreçlerdeki rolünü daha iyi anlamamıza katkı sağlıyor. Bu çalışmalar doğrultusunda, APOE'nin diğer türlerde de nörodejeneratif süreçlerle ilişkili olabileceği çıkarımı yapılabilir, ancak bu ilişkinin tam olarak nasıl işlediği daha fazla deneysel araştırma gerektirir.
Kaynaklar
- E. H. Corder, et al. (2006). Gene Dose Of Apolipoprotein E Type 4 Allele And The Risk Of Alzheimer's Disease In Late Onset Families. American Association for the Advancement of Science (AAAS), sf: 921-923. doi: 10.1126/science.8346443. | Arşiv Bağlantısı
- C. E. Finch. (2009). Evolution Of The Human Lifespan And Diseases Of Aging: Roles Of Infection, Inflammation, And Nutrition. Proceedings of the National Academy of Sciences, sf: 1718-1724. doi: 10.1073/pnas.0909606106. | Arşiv Bağlantısı
- R. Mahley, et al. (2012). Apolipoprotein E Sets The Stage: Response To Injury Triggers Neuropathology. Elsevier BV, sf: 871-885. doi: 10.1016/j.neuron.2012.11.020. | Arşiv Bağlantısı
- P. C. Kienesberger, et al. (2008). Mammalian Patatin Domain Containing Proteins: A Family With Diverse Lipolytic Activities Involved In Multiple Biological Functions. Elsevier BV, sf: S63-S68. doi: 10.1194/jlr.R800082-JLR200. | Arşiv Bağlantısı
