Anarşizmin bahsettiği düzenin devletten farkı nedir?

Anarşizm, genel olarak devletin varlığını reddeden ve bireylerin özgürlüğünü ve toplumsal ilişkileri örgütlemek için devlet dışı yöntemleri savunan bir ideolojidir. Anarşizmin bahsettiği düzenin devletten farkı şu şekilde özetlenebilir:

1. Devletsizlik İlkesi: Anarşistler, devletin varlığını reddederler ve bireylerin kendi kendilerini yönetebileceği, devletsiz bir toplum vizyonunu savunurlar. Bu, devletin yerine geçecek merkezi bir otoritenin olmaması anlamına gelir.

2. Özgürlük ve Özerklik: Anarşistler, bireylerin özgürlüğünü ve özerkliğini vurgularlar. Devletin aksine, anarşist düzen bireylerin kendi kararlarını alabileceği ve toplumsal ilişkileri özgürce kurabileceği bir yapı önerir.

3. Yatay Örgütlenme: Anarşizm, hierarşik olmayan, yatay örgütlenmeyi teşvik eder. Bu, kararların merkezi otoriteler tarafından değil, doğrudan etkilenen bireyler tarafından alınmasını içerir.

Bu açılardan bakıldığında, anarşizm devletten farklı bir düzen önerir ve devletin yerine geçecek merkezi bir otoritenin olmadığı, bireylerin özgürlüğüne ve özerkliğine dayalı bir toplum modelini savunur.

Öncelikle anarşistler devlet olgusuna ve üstten gelen dikey otoriteye karşıdırlar. Hükümet karşıtlığı devletten bağımsız olarak yapılabilir. Hükümet, devlet düzeninde yönetime gelen gruptur. Örneğin seçimlerde devlet baki kalır ama hükümet değişti deriz başka bir parti yönetime geldiğinde. Bir kişi ya da grup, anarşist olmadan hükümet karşıtı olabilir. Bu baştaki hükümeti temsil eden heyet ve partiden memnun olmadığı anlamına gelebilir en basit haliyle.

Anarşistler ise başa kimin gelip gittiğine, yani hükümete önem vermezler. Zira anarşistler direkt olarak hükümet sistemini içinde bulunduran devlet sistemine karşıdırlar. Bireyselliğe değer verirler ve bu yüzden her türlü otoriteye karşıdırlar. Kişinin sorumluluklarının bir üst topluma ve devlete değil, sevdiklerine olduğunu söylerler. Bu durumda alınacak kararlar, verilecek cezalar, üstten bir hakim, mahkeme, sizden üstün bir temsilci tarafından değil, bireylerce hayata geçirilir. Örneğin, toplumda infial yaratan bazı olaylarda hakim ve mahkemelerin verdiği kararların ne kadar yetersiz kaldığı ve tepki çektiğini görmüşsünüzdür. Bazı durumlarda mağdurların yakınları sevdiklerinin mağduriyeti için yetersiz verilen cezalarda kendi cezalarını kesmeye ve suçlunun peşine düşüp kan davasına çekebilmekteler olayları. Benzeri pek çok durumda iyi yapmış da diyebilirsiniz. Bu tarz hareketler devlet yetkilileri tarafından hoş karşılanmaz çünkü herkes kendi ceza ve hükmünü kesmeye kalkarsa anarşi doğar derler. Devletin, devlet düzeninin, anayasal hukukun zıttı anarşidir. Yani herkes her konuda kendi kararını verirse anarşi doğar ve devlet düzeni bozulur derler.

Monoton düzen kısmına bakarsak, devlet düzeni monoton değildir. Yakın zamanda gerçekleşen bazı sosyal olaylardan örnek vermek gerekirse, yıllarca öğretmen olmak için okumuş ve hayatını bu eğitime adamış kişilerin mağdur edilmesi monoton değildir. Her gün değişen piyasa değerleri, ki bu devlet politikasına bağlıdır ve bu kararları bizler veremeyiz, monoton değildir. Türkiye dışında daha stabil ülkelerden örnek verecek olsak dahi devlet düzeni monoton değildir. Anarşide bahsedilen monotonluk, herkesin kendi hayatını doğal düzende yaşaması, kendi hayatı ve sevdiklerinin hayatının sorumluluğunu alması, başka kimseden emir almaması ve kendi yolunu çizmesi anlamına gelir. Bu yüzden de anarşi için "sıkıcı demokrasi" ya da "monoton demokrasi" denildiğini duyabilirsiniz. Çünkü kelime anlamı olarak anarchy "without a ruler" yani yöneticisiz olmak demektir, "without rule" yani kuralsız olmak demek değildir. Bu yüzden anarşiyi toplumun üstten alta emirler veren yöneticiler, kural koyucular, yargılayıcılar, kolluk kuvvetleri ve sivil vatandaşlar olarak giden devlet düzenlerine karşı bir düzen olarak görebilirsiniz.

Özünde üsttekinin tam tersi olan, yani yatay bir düzen olan düzene bağlıdır. Burada herkes eşittir. Bu yüzden kuralların olduğu ama herkesin eşit olduğu, yöneticisiz bir düzen olarak düşünebilirsiniz. Küçük ölçekte olabilirliği olsa da milyonları barındıran ülkeler çapında düşünüldüğünde anarşik düzen çok fazla kişinin aynı anda bir araya gelip karar alabilmesi zor olduğundan dolayı daha küçük bölgesel yapılaşmalarla sonuçlanır. Bölgesel yapılaşmalar da zamanla kişilerin bizzat karar aldığı değil, kişilerin temsil edildiği düzenlere dönüşür. Her köyün, kasabanın, şehrin bir temsilcisi vardır. Eskiden şehir devleti ve feodal düzenlerde dahi yerel yöneticiler olurdu. Bu yerel kuruluşlar da birbirleriyle iletişime girdikçe savaşıp birbirlerine dahil olur ve zamanla ülkeleri ve sınırları oluştururlar. Yani, özünde anarşi oldukça doğal ve insan doğasına, bilincine ve özgürlüğüne uyumlu bir düzen olarak görünse de uygulama konusunda sıkıntılıdır zira insan ilişkileri ve artan insan sayısıyla illa ki bir noktada bir temsilci veya temsilci heyetinin kurulduğu ve kuralları bu heyetin koymaya ve uygulanmasını dikte etmeye başladığı dikey bir düzen ortaya çıkar. Anarşizm, komünizm gibi düzenlerin ütopik ve hayata geçirilmesi zor fikirler olması da insan ilişkilerindeki bu çatışmalardandır.

Anarşizmin bahsettiği düzen, devletten farklı bir toplumsal organizasyon biçimini ifade eder. Anarşistler hem hükümete hem de devlete karşıdır, fakat bu kavramları farklı bağlamlarda değerlendirirler. Öncelikle, devlet ve hükümet arasındaki farkları açıklayarak başlayalım ki daha iyi anlayalım

Devlet Nedir?

Devlet, belirli bir toprak parçası üzerinde egemenlik kuran, bu egemenliği yasalar, kurumlar ve zor kullanma tekeli aracılığıyla sürdüren merkezi bir organizasyon yapısıdır. Devlet, bu yapıyı sürdürmek için polis, ordu, mahkemeler ve diğer kamu kurumlarını kullanır. Devletin temel özellikleri şunlardır:

• Egemenlik: Devlet, belirli bir coğrafi alan üzerinde mutlak otoriteye sahiptir.
• Hukuki Düzen: Devlet, yasalar çıkarır ve bu yasaları uygulamak için gerekli mekanizmaları oluşturur.
• Kamu Yönetimi: Devlet, vatandaşların ortak ihtiyaçlarını karşılamak üzere kamu hizmetleri sunar.

Hükümet Nedir?

Hükümet, devletin yönetim işlevini yerine getiren belirli bir siyasi yapı ya da otoritedir. Hükümet, devletin yasalarını uygulayan ve günlük yönetimi gerçekleştiren organlardan oluşur. Hükümetler seçimle iş başına gelebilir, atanabilir ya da başka şekillerde oluşabilir. Hükümetin temel işlevleri şunlardır:

• Yasaların Uygulanması: Hükümet, yürütme organı olarak yasaların uygulanmasını sağlar.
• Yönetim ve İdare: Kamu hizmetlerini ve idari işleri yönetir.
• Politik Karar Alma: Toplum adına politikalar belirler ve kararlar alır.

Anarşistlerin Görüşü

Anarşistler, hem devletin varlığına hem de devletin işleyiş biçimini sürdüren hükümete karşıdır. Onlara göre devlet, bireylerin özgürlüğünü kısıtlayan, hiyerarşik ve baskıcı bir yapıdır. Anarşizmin temel prensipleri şunlardır:

• Otorite Karşıtlığı: Anarşistler, otoritenin her türlüsüne (devlet, kilise, patronlar vs.) karşıdır.
• Özgürlük ve Eşitlik: Bireylerin özgür ve eşit olduğu, hiyerarşilerin ve sınıf ayrımlarının bulunmadığı bir toplum hedeflerler.
• Doğrudan Demokrasi ve Katılımcılık: Anarşistler, doğrudan demokrasi ve yatay örgütlenmeler yoluyla toplumun yönetilmesini savunurlar.

Anarşizmin Önerdiği Düzen

• Anarşizmin önerdiği düzen, merkezi otoriteye dayanmayan, insanların yatay ilişkilerle ve karşılıklı yardımlaşma prensipleriyle örgütlendiği bir toplum modelidir. Bu modelde:
• Merkezi Olmayan Yönetim: Toplumsal kararlar, yerel ve doğrudan demokrasi yöntemleriyle alınır.
• Özyönetim: Her birey ve topluluk, kendi yaşam alanı ve ihtiyaçları üzerinde söz sahibidir.
• Gönüllü İşbirliği: Ekonomik ve toplumsal ilişkiler, zorlamaya dayanmadan, gönüllü ve karşılıklı anlaşmalar temelinde yürütülür.

Monoton Düzen ve Devlet Farkı

Anarşistlerin savunduğu "monoton düzen" aslında toplumsal organizasyonun merkezi ve hiyerarşik olmayan, özgürlüğe dayalı bir düzenidir. Bu, devletin merkezi ve zorlayıcı yapısından farklıdır. Anarşistler, toplumun kendi kendini organize etmesini ve idare etmesini savunurlar, bu da devletin bürokratik ve otoriter yapısına karşıt bir düzeni ifade eder.

Özetle, anarşistler hem devlete hem de hükümete karşıdır çünkü her ikisini de bireyin özgürlüğünü kısıtlayan ve toplumsal eşitsizlikleri pekiştiren yapılar olarak görürler. Anarşizmin hedefi, bu yapıların yerine özgürlükçü, yatay ve gönüllü temellere dayanan bir toplum kurmaktır.

Anarşizm, hem devletin hem de hükümetin varlığına karşı çıkan bir ideolojidir. Anarşistlerin savunduğu düzen, merkezi otoritenin olmadığı, bireylerin özgürce bir araya gelerek karar aldığı, hiyerarşik yapının bulunmadığı bir toplumsal yapıdır.

Devlet ve Hükümet Farkı:

• Devlet: Toplum üzerinde egemenlik kuran, yasa koyma ve uygulama yetkisine sahip, organize bir otorite yapısıdır. Polis, ordu, yargı gibi kurumları içerir ve genellikle zorlayıcı güç kullanır.
• Hükümet: Devletin yönetim organıdır ve belirli bir süre için seçilen veya atanan yöneticilerden oluşur. Hükümet, devletin politikalarını belirler ve uygular.

Anarşistlerin Görüşleri:

• Devlet Karşıtlığı: Anarşistler, devletin doğası gereği baskıcı ve özgürlük karşıtı olduğunu düşünürler. Devletin varlığı, bireylerin özgürlüğünü kısıtlar ve zor kullanarak düzen sağlar.
• Hükümet Karşıtlığı: Hükümet, devletin idare organı olduğu için, anarşistler aynı zamanda hükümetin varlığına da karşıdır. Hükümetlerin, iktidarı elinde tutarak toplumu kontrol ettiği ve bireylerin haklarını ihlal ettiği düşünülür.

Anarşist Düzen:

• Anarşistler, toplumun hiyerarşik olmayan, özgür ve eşit ilişkiler üzerine kurulu bir yapıda örgütlenmesi gerektiğine inanırlar. Bu yapı, gönüllü birliktelikler, dayanışma ve karşılıklı yardımlaşma temelinde işler.
• Merkezi otorite ve zor kullanımı olmadan, bireyler arası anlaşmazlıkların barışçıl yollarla çözüldüğü bir toplumsal düzen önerirler.

Anarşistlerin savunduğu düzenin monoton bir düzen olmadığını, aksine bireylerin özgür ve eşit olduğu, kendilerini ifade edebildikleri, dayanışma içinde bir arada yaşadıkları bir düzen olduğunu anlamak önemlidir. Bu düzen, devletin ve hükümetin baskıcı ve hiyerarşik yapılarından tamamen farklıdır.^[1][2]