Akşam vakti uzakta parlayan sokak lambalarını gözlemlediğimizde sanki dans ediyorlarmış gibi sürekli bir titreşim hissederiz. "Bir o yana kaydı, bir bu yana kaydı" diye içimizden geçer, tıpkı ufukta sıcak bir günde asfaltın üzerinde titreşen hava dalgalarını görür gibi. İşin özünde, bu sihirli gibi görünen titremenin temel sorumlusu atmosferdeki sıcaklık ve yoğunluk farklarıdır. Dünyamızın atmosferi, kat kat soğan zarları gibi farklı yoğunlukta hava kütlelerinden oluşur. Bu katmanlardan geçen ışık, sürekli olarak kırınıma (refraksiyon) uğrar; bir nehrin akıntısında seken bir top misali, yoluna düzgünce devam edemeyip hafif sapmalar yaşar.[1] Bu sapmalar bizlere ışık kaynağının, sanki kendisi hareket ediyormuş gibi görünmesine neden olur.
Bu fenomeni biraz matematiksel bir çerçeveye oturtmaya çalışırsam, Snell Yasası'nın bir uzantısı olan (burada n ortamın kırılma indisini, ise ışığın geliş ya da kırılma açısını temsil eder) devreye girer. Fakat tek bir düz çizgide tek bir arayüz yoktur; havadaki irili ufaklı türbülans cepheleri, yüzlerce, hatta binlerce küçük "arayüz" oluşturur. Yani her küçük yoğunluk farkı, ışığın yönünü mikroskobik ölçeklerde değiştirmeye devam eder. Neticede gözümüze ulaşan ışık, çok kez eğilip bükülmüş bir "yolculuğun" sonunda varmış olur. Bu durum da uzakta parlayan ışığı gözümüzde dalgalanan bir ışıltı, hafif bir titreme gibi algılamamızı sağlar.
Yaz ortasında bir çiftlik yolunda ilerlerken uzaktaki traktör farlarının aniden titreşmesi, veya yüksek binaların üst katlarına bakarken çatılardaki ışıkların bir aşağı bir yukarı atlıyormuş gibi görünmesi aynı fiziksel prensibe dayanır. Hatta bazen, manzaranın serin akşamlarda daha net olduğu söylense de, irili ufaklı sıcaklık farkları yine de atmosferi oynak bir perdeye dönüştürür. Sokak lambalarının titremesini, sanki bir tahta iskeleden okyanusa bakıp suyun yüzeyindeki yansımaları seyrediyormuşuz gibi düşünebilirsiniz. Nasıl ki sudaki dalgalar görüntüyü bozuyor ve eğip büküyorsa, atmosfer de ışığın geçiş yolunda aynı etkiyi yaratır.
Yani o uzak sokak lambalarının "titreşiyormuş gibi" gözükmesi tamamen fiziksel bir illüzyon, ama bir o kadar da gerçektir. İnsanoğlu da bu kırılmış ışıktan oluşan küçük sapmaları "yanıp sönme" ya da "yukarı aşağı hareket etme" şeklinde algılar. O yüzden akşam vakti dışarı çıkıp ışıklara baktığımızda, bu titreşimin adeta sihirli bir dans gösterisi olduğunu hatırlayalım; perde atmosferdir, dansçı ise ışık 😅
Kaynaklar
- S. Writer. Why Do Lights Appear To Flicker From A Distance?. (4 Ağustos 2015). Alındığı Tarih: 25 Aralık 2024. Alındığı Yer: Reference | Arşiv Bağlantısı
