Bunun sebebi aslında genler üzerinden işliyor.
Genetikte her bir karakterin yani göz rengi, saç rengi, saç yapısı vb. şeyler "Alel Gen" ile çalışıyor. Alel gen bir genin baskın ya da çekinik olur olmasın her türlü genlere deniyor. Genellikle modellemesi "A, a" harfiyle gösterilir.
Anneden gelen yumurta hücresi ve babadan gelen sperm hücresinin birleşmesi sırasında ata bireylerden gelen genler yeni oğul dölü oluşturuyor. Bunu biyolojide çaprazlama olarak görüyoruz.
Şimdi neden bu kadar çok çeşit var? Cevaba bakalım.
Baskın (dominant) genler.
Modellemesi büyük harf ile yapılan (A) baskın genler her türlü genotipte (gen tipinde) ve fenotipte (dış görünüşte) etkisini gösterir. Bunu bir kabadayı olarak da görebiliriz. Her türlü küçük olanı eziyor ve "Benim dediğim olacak." diyor. Bunun modellemesi AA ve Aa şeklinde olur.[1]
Çekinik (resesif) genler.
Modellemesi küçük harf ile yapılan (a) çekinik genler, baskın gen olduğu müddetçe hangi gen tipinde olursa olsun kendini gösteremez. "Aa" gibi genotiplerde baskın gen olduğu takdirde hiçbir zaman fenotipte kendini gösteremez. Kendini fenotipte göstermesi için iki çekinik genin yan yana yani "aa" olması gerekir.[1]
Çaprazlama nasıl oluyor?
Alttaki görselde olduğu gibi ata bireylerden gelen her bir alel gen çaprazlanır. Bunun sonucunda ise genotiplere göre yavru dölün "mavi gözlü, yeşil gözlü, kahverengi gözlü" ihtimallerine dağılır. Bu ihtimaller bazen aile içinde değişebilir. Aşağıda bezelyelerdeki tohum rengine ait çaprazlamalar sonucunda oluşan ihtimallere bakmanızı isterim.
Bize ailenizin akraba evliliğinin sık olduğunu söylemiştiniz. Akraba evliliğinde etkisini göstermeyen genin sonraki döllerde ortaya çıkma olasılığı daha yüksek. Bunun sebebi iki aynı tip genin bir araya gelme olasılığı yüksek olması. Tıpkı iki melez (Aa) genin yan yana gelmesi gibi. Tabii akraba evliliği genelde riskli gözükür. Çünkü çekinik genlerin bir araya gelme olasılığı fazladır. Hastalıklar genellikle çekinik genler ile taşınır ve bu akraba evliliğinde diğerlerine göre daha fazla olur.[1]
Sizin ailenizde ki tür içi çeşitliliğin fazla olmasının nedeni akraba evliliğindendir.
Kaynaklar
- Ankara Başkent Hastaneleri. Akraba Evlilikleri. Alındığı Tarih: 25 Mayıs 2023. Alındığı Yer: Ankara Başkent Hastaneleri | Arşiv Bağlantısı
