Aşağıdaki yazı Ç. Mert Bakırcı ve C. Caner Telimenli'den alıntıdır.
"Aslında Sicim Teorisi'nin düzgün çalışabilmesi için 10 boyut yeterlidir. Ancak 1990'lı yıllarda teorik fizikçiler, yaptıkları hesaplamalar sonucunda Sicim Teorisi'ne 1 ek boyut daha katmanın sıra dışı bir devrime neden olduğunu fark ettiler: Eğer Evren 11 boyutlu ise, sadece sicimler değil, aynı zamanda membranlar (zarlar) var olabilmektedir. Yani iplik benzeri sicimlerin ötesinde, daha "3 boyutlu gibi gözüken" (küresel yapıda olan) "sicimsi zarlar" var olabilmektedir.
Bunun kozmolojik etkileri oldukça büyüktür: Evren'imizin kendisi bu tarz bir membran olabilir. Eğer durum buysa, sözünü ettiğimiz ek boyutların bir kısmı aslında aşırı küçük olmaktan ziyade, aşırı büyük, hatta belki de sonsuz uzunlukta olabilmektedir.
Yani 11. boyutun Sicim Teorisi matematiğine eklenmesi, Evren'in var oluşuna ve yapısına yönelik çok daha farklı ve ilginç bir senaryonun ortaya çıkmasını sağlamıştır. Buna, M-Teorisi, Süpersicim Teorisi, Membran Teorisi veya Brane Teorisi gibi isimler verilmektedir. İşte bu durum, az sonra detaylarına döneceğimiz üzere kütleçekiminin neden bu kadar zayıf olduğunu da açıklamaktadır.
Neden 11'den Fazla Boyut Yok?
Aslında teorik olarak 11'den fazla boyut inşa etmek mümkün. Örneğin Michio Kaku, belki 12. boyutta da tutarlı bir sistem inşa edilebileceğini söylüyor. Ancak bu noktadan sonra, örneğin 13, 15, 20, 30 boyutlu sistemlerin matematiğine baktığınızda, çok ilginç bir gerçekle karşılaşıyorsunuz: Teorik boyut stabilitesi bozuluyor. Yani bu üst boyutta var olan parçacıklar, matematiksel nedenlerle hızla çökerek yine 10, 11 veya 12 boyuta iniveriyor.
Kaku şöyle anlatıyor:
"12 boyutta yapılan işlemlerde tuhaf sonuçlar ortaya çıkıyor. Örneğin, eğer Evren 12 boyutlu ise, 2 farklı zaman kavramının olması gerektiği sonucuna varıyoruz. 13. boyutun matematiği ile bizzat uğraşmış biri olarak, matematiksel olarak uğraşması berbat bir boyut düzeyi olduğunu söyleyebilirim. Bu noktada Evren aşırı dengesiz hale geliyor. 12 boyut, sınır gibi gözüküyor; ancak 12 boyutta bile anormal sonuçlar elde ediyoruz."
Dolayısıyla daha fazla sayıda boyutu mümkün kılacak teorik altyapıya sahip değiliz. Belki bu, Evren'in gerçekten de 10-12 boyutu aşamıyor olmasındandır. Belki de Evren'e yönelik anlayışımızda bilmediğimiz, eksik bir parça vardır ve o parçayı bulursak daha üst boyutları da hesaplayabileceğiz.
Ancak şu anda elde olan fizik ve matematik ile en fazla 11-12 boyuttan söz edilebileceğini söyleyebiliriz."
Kaynaklar
- Ç. Mert Bakırcı ve C. Caner Telimenli. Sicim Teorisi Nedir? Neden 10 Veya 11 Boyuta İhtiyaç Duyar?. (23 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: | Arşiv Bağlantısı