Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Sitokin Fırtınası: Koronavirüsle Mücadelede, Bağışıklık Sisteminin "Dosttan Düşmana" Dönüştüğü An!

Sitokin Fırtınası: Koronavirüsle Mücadelede, Bağışıklık Sisteminin "Dosttan Düşmana" Dönüştüğü An!
5 dakika
8,790
  • Epidemiyoloji
  • Viroloji
Tüm Reklamları Kapat

Bağışıklık sistemimiz, koronavirüsle mücadelede hem en büyük düşmanımız hem de en büyük umudumuz. Ancak İngiliz Times gazetesinin haberine göre, COVID-19 hastaları yoğun bakıma alındığı aşamada, gerçek düşman, hastanın kendisi. Koronavirüs ise tetikleyici...

Virüs vücudunuzu işgal ediyor, hücrelerinizi ele geçiriyor ve milyonlarca kez kendisini çoğaltıyor. Ama Times Bilim Muhabiri Tom Whipple'ın haberine göre, en büyük tehlike, vücudunuzun bu işgale verdiği yanıt ve bu yanıtı kontrol etmek bir tedavi yöntemi olabilir!

Tüm Reklamları Kapat

Bilim insanları, koronavirüsü yenmek için antiviral ilaçları değerlendiriyor. Bu, anlamlı bir çaba. Antiviral ilaçlar, virüsün zayıf noktalarına saldırıyor. Virüsün kendisini çoğaltmasını engelleyerek ve vücutta yayılmasını önleyerek, vücudunuzun bu işgalciyi yenilgiye uğratmasına yardımcı oluyorlar.

Ama İngiltere'de hastalar üzerinde denenmeye başlanan, tamamen farklı bir ilaç türü daha var. Bu ilacın işi ise, bağışıklık sistemini güçlendirmek değil, tam tersine engel olmak. Bu ilaçlar gerekli, çünkü dünya genelinde yoğun bakım ünitelerinde yatan Covid-19 hastaları, virüsün akciğerlerine saldırması nedeniyle orada değil.

Tüm Reklamları Kapat

Sitokin Fırtınası

Yoğun bakımdalar, çünkü bilim insanları arasında giderek artan oranda kabul gören görüşe bakılırsa, bağışıklık sistemi akciğerlere saldırdığı için orada yatıyorlar. Hastalarda "Sitokin Fırtınası" adı verilen bir durum yaşanıyor. Bu fırtınayı anlamak ve yenebilmek için, bağışıklık sisteminin karmaşık yapısını açıklamak gerekiyor.

Aslında, bağışıklık sisteminin verdiği tepkinin özü sadece antikorlar değil. Vücut, yeni patojenlere ya da patojenlerin bulaştığı hücrelere yapışıp, yok etmeye çalışmadan çok önce, sitokinleri üretiyor. Bunlar, daha az hedefe yönelik ama daha hızlı tepkiler. İlki, neredeyse hemen devreye giriyor. Bir virüs, hücreyi işgal ettiğinde, genetik yapısını hücreye enjekte ediyor.

Virüse Karşı İlk Direniş Hücrede

Koronavirüste de bu, hücre çoğalması sürecini kendi amaçları için kullanabilmek adına hücreye enjekte ettiği RNA adı verilen molekül. Bu aşamada bile hücreler mücadele ortaya koyabiliyor. RNA'yı olmaması gereken bir yerde gören hücreler, bağışıklık sistemini işgalcilere karşı uyaran sitokinleri gönderiyor. Bu moleküller aslında haberci. Kendi sitokinlerini salgılayan bağışıklık hücrelerini devreye sokuyorlar. Böyle bir dizi süreçle, vücut virüse verdiği yanıtı sertleştiriyor. Tıpkı, bir aşı bulunana kadar, sokağa çıkma kısıtlamaları koyup, tamamen kapanan ülkeler gibi...

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Bu ham mücadele yöntemleri, vücut bağışıklık sağlayacak daha incelikli araçlar geliştirene kadar, büyüyen enfeksiyonu bastırmanın bir yolu. Bir ülkede hayatın durdurulmasının, tarihi ekonomik daralmalara yol açması ve çocukların okulla gidememesi gibi, bu sürecin de verdiği başka hasarlar var. Manchester Üniversitesi'nden İmmünoloji Profesörü Dan Davis, şöyle diyor:

Bağışıklık sistemi daima, virüs taşıyan sağlıklı hücreleri yok ederken, çok benzeyen sağlıklı hücreleri ayrı tutan bir denge tutturmaya çalışır. İnsanların büyük çoğunluğunda bu işe yarar ve bağışıklık sistemi savaşı kazanır, virüs temizlenir. Ama bazı insanlarda feci sonuçlar ortaya çıkar.
İngiltere'nin Cambridge kentinde yoğun bakımda tedavi edilen hastalar.
İngiltere'nin Cambridge kentinde yoğun bakımda tedavi edilen hastalar.
Getty Images

Fırtınanın Nedeni Bilinmiyor!

Sitokin Fırtınası'nın tam olarak neden yaşandığını, bir dizi kimyasalın neden kontrolden çıktığını kimse bilmiyor. Roche İngiltere'nin Medikal Direktörü Rav Seeruthun şöyle diyor:

İnsanların hastaneye yatmasından bir kaç gün sonra ortaya çıkan bir tetiklenme noktası var gibi görünüyor. Bazı insanlar iyileşiyor ama bazılarında bir Sitokin Fırtınası görüyoruz.

Onlarca farklı molekül vücuda darbe vuruyor ve bir sürü takviye kuvvet istiyor. Tıpkı, alevleri söndüren itfaiyecilerin, alevlerden daha çok zarar verdiğinden şikayet eden ev sahipleri gibi, koruma tehlikenin kendisi oluyor. Bir orduya ait araçların yolları tıkaması gibi, damarları tıkıyorlar. Sıvı akciğerlere doluyor.

Bu süreçlerin bir çoğu hala anlaşılabilmiş değil ve bazı hücreler kimyasal işaretlere tepki olarak kendilerini imha ediyorlar. Zatürre gelişiyor ve insanlar kendi başlarına nefes almakta zorlanıyorlar. Bağışıklık sistemi diğer noktalarda da çığırından çıkıyor ve diğer organlarda da hasar oluşuyor. Bu sırada ikincil enfeksiyonlar oluşuyor ve denetimsiz ilerliyor. Bu noktada hastalar servislerden, yoğun bakıma, yoğun bakımda da solunum cihazlarına geçiriliyorlar.

İspanyol Gribi'nde de, SARS'ta da Öldüren Sitokin Fırtınasıydı!

Dr. Seerethun, ilaçlarla yaptıkları testin, yoğun bakımdan solunum cihazına geçişi durdurmayı amaçladığını söylüyor ve şöyle diyor:

Tüm Reklamları Kapat

Bağışıklık sistemi çok fazla çalışmaya başladığında, sakinleştirmek hayati önemde.

İspanyol Gribi'nde de, SARS salgınında da, bugünkü salgında da insanları öldüren bu Sitokin Fırtınası. Ama her bir fırtına birbirinden farklı. 1918'deki İspanyol Gribi salgınında Sitokin Fırtınası gençleri etkiledi. Bugün yaşlıları etkiliyor.

SARS'ta seviyesi yükselen sitokinler, koronavirüstekilerle aynı değil. Peki neden? Tam olarak bilmiyoruz. Bağışıklık sistemi hakkında "The Beatiful Cure - Güzel Deva" adlı kitabın yazarı Profesör Davis, bunun çok şaşırtıcı olmadığını söylüyor.

Bağışıklık sistemi müthiş karmaşık. İlk bakışta biraz gereksiz karmaşık. Ama sonra, yapması gerekenleri düşünüyorsunuz. Geçen yıl bu virüs ortada yoktu. Ama yine de bu sistem bu virüsü tanımanın bir yolunu bulmalı. Yani elinizde, daha önce evrende hiç olmayan bir tehlikeyi tanımlayabilen bir sistem var. İkincisi de tehlikeyi tam bir isabetle tanımlamak zorunda olması.

Bu önemsiz bir şey değil. Örneğin, bağırsaklarınıza iyi gelen bir bakteri, vücudun başka bir yerinde zararlı olabilir. Bir şeyin ne zaman zarar verdiğini bilmesi gerekiyor. Bunu hiç anlayamıyor oluşumuz şaşırtıcı değil.

Tüm Reklamları Kapat

Bazı sitokinlerin koronavirüste alışılmadık derecede arttığını biliyoruz. Bazıları da, habis RNA ile başlayıp, yoğun bakımda sona eren sürecin yaşanmasını kolaylaştıran tekerlekleri tutan vidalar gibi bir rol oynuyor. Vidaları sökerseniz, tekerlekler çıkıp gider.

Antikorların Rolü

Peki vidaları nasıl sökeriz? Antikorlarla. Antikorlar Y şekilli moleküller. Y'nin çatalında hedefinin mükemmel karşılığı olan ve birbirlerine kenetlenmelerini sağlayan bir atomik yapı var. Umudumuz, aşı ya da enfekte olarak, hepimizin vücudunda Y'leri virüsün yüzeyine yapışabilen antikorlar olması. Böylece de enfekte hücreleri, yok edilmek üzere işaretlemesi. Bu antikor tedavilerinde en başarılı ilaçlar romatoit artrit (iltihaplı romatizma) için geliştirildi. Eklemlerde enflamasyona yol açan molekülleri bulup, yok ediyorlar.

Peki bu enflamasyona yol açan moleküller ne? Sitokinler. Yani, koronavirüs tamamen yeni bir virüstü. Ancak bağışıklık sisteminin verdiği tepki yeni değildi. Doktorlar, enflamasyonu önleyen ilaçların insanların yoğun bakıma girmesini engellemekte işe yarayabileceğini fark ettiler. Roche'un ürettiği Tocilizumab adlı ilaç, aslında eklem iltihabı hastalarının bağışıklık sistemini baskılamak için üretilmişti.

Tocilizumab halen İngiltere'de onlarca hastada, COVID-19 hastalarının sitokinlerini baskılaması umuduyla kullanılıyor.

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
19
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Bilim Budur! 9
  • Tebrikler! 8
  • Umut Verici! 6
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 5
  • Muhteşem! 4
  • Merak Uyandırıcı! 3
  • Üzücü! 1
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/05/2023 12:30:51 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8719

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Saç
Sağlık Personeli
Hafıza
Çekirdek
Mars
Kuyruksuz Maymun
Diyet
Zaman
Mitler
Tardigrad
Öne Çıkan
Olumsuz
Şehir Hastanesi
Hidrotermal Baca
Haber
Entomoloji
Zehirli Mantar
Canlı Cansız
Mit
Yangın
Nörobiyoloji
Koruma
Elektrik
Mutasyon
Evrenin Genişlemesi
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Umut: Her Şey Çok Güzel Olacak mı?
Umut: Her Şey Çok Güzel Olacak mı?
Ay Kraterindeki Dev Teleskop Ne İşe Yarayacak?
Ay Kraterindeki Dev Teleskop Ne İşe Yarayacak?
Körler ve Sağırlar Rüya Görür mü?
Körler ve Sağırlar Rüya Görür mü?
Acı Yemek Basur Yapar Mı?
Acı Yemek Basur Yapar Mı?
Tatil Ortası Depresyonu: Tatil İnsanları Neden Üzüyor?
Tatil Ortası Depresyonu: Tatil İnsanları Neden Üzüyor?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
B. Türkçe. Sitokin Fırtınası: Koronavirüsle Mücadelede, Bağışıklık Sisteminin "Dosttan Düşmana" Dönüştüğü An!. (16 Mayıs 2020). Alındığı Tarih: 28 Mayıs 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8719
Türkçe, B. (2020, May 16). Sitokin Fırtınası: Koronavirüsle Mücadelede, Bağışıklık Sisteminin "Dosttan Düşmana" Dönüştüğü An!. Evrim Ağacı. Retrieved May 28, 2023. from https://evrimagaci.org/s/8719
B. Türkçe. “Sitokin Fırtınası: Koronavirüsle Mücadelede, Bağışıklık Sisteminin "Dosttan Düşmana" Dönüştüğü An!.” Edited by BBC Türkçe. Evrim Ağacı, 16 May. 2020, https://evrimagaci.org/s/8719.
Türkçe, BBC. “Sitokin Fırtınası: Koronavirüsle Mücadelede, Bağışıklık Sisteminin "Dosttan Düşmana" Dönüştüğü An!.” Edited by BBC Türkçe. Evrim Ağacı, May 16, 2020. https://evrimagaci.org/s/8719.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close