Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Seri Mutasyonların Birbirleriyle İlişkisi: Zararlı Mutasyonlar, Her Zaman Zararlı Değildir!

3 dakika
921
Seri Mutasyonların Birbirleriyle İlişkisi: Zararlı Mutasyonlar, Her Zaman Zararlı Değildir!
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 10 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Mutasyonlar, evrimsel biyolojinin ve moleküler biyolojinin en ilginç çalışma sahalarından birisidir ve bu konunun detaylarına ne kadar çok inilirse, ilginçlikler de o derecede artmaktadır. Örneğin canlılarda meydana gelen ve sabitlenen mutasyonların ezici bir çoğunluğunun etkisiz olduğunu, geriye kalan ufak kısmın ani etkili zararlı veya ani etkili yararlı olduğunu biliyoruz (her ne kadar halk arasında "mutasyonlar her zaman zararlıdır" gibi tamamen hatalı bir görüş yaygın olsa da). Fakat mutasyonların ve genlerin acayipliği, mutasyonlarla ilgili bahsettiğimiz "nötral-zararlı-yararlı" ilişkisini bile farklı boyutlara sokabilmektedir. Bunu bir örnekle izah edelim:

Mutasyonların organizma üzerindeki etkilerinin incelendiği bir çalışmada E. coli ve Pseudomonas bakterilerinin IMDH enzimleri yapay mutasyonlar üretilerek karşılaştırıldı. İki bakterinin enzimi arasında 168 noktada fark olduğu tespit edildi. Enzimin E. coli versiyonuyla oynanarak 168 tane tek-mutasyon yaratıldı. Bu mutasyonların her birisi ilgili konumdaki Pseudomonas amino asidiyle değiştirildi. 168 tek aminoasit-mutantı E. coli enziminin 104 tanesinde hiçbir aktivite değişimi gözlemlenmedi. Bu 104 mutasyon nötrale (etkisize) yakın özellikteydi. Geri kalan 63 tanesindeyse ise enzimin aktivite kaybına uğradığı gözlemlendi. Zarar veren bu 63 mutasyonun etkileri birbirine eklendiğinde enzimin kesinlikle bozulması gerekiyordu. Ancak bu 63 noktada farklı olan Pseudomonas enzimi rahatlıkla çalışıyordu! Nasıl olur da zarar verici olduğundan emin olduğumuz mutasyonlar canlının faaliyetleri üzerinde sıkıntı yaratmaz ve canlı normal şekilde yaşayabilir?

Araştırmacılar, detaylı incelemelerle şu sonuca vardılar: Tek tek zararlı olan mutasyonlar, birlikte olduğunda zarar vermeyebiliyorlar. Bunu test etmek için çift-mutant enzimler yaratıldı. Tek başına zarar veren ama beraber olduğunda aktiviteyi restore eden durumlar gözlemlendi. Yani zararlı mutasyonlar bir araya geldiğinde, daha az sayıda zararlı mutasyonun neden olduğu olumsuz etki ortadan kalkabiliyor. Bu durumda, tekil olarak zararlı olan bir mutasyona her koşulda zararlı diyemiyoruz.

Tüm Reklamları Kapat

Buradan şu sonucu çıkarabiliriz: Homolog enzimler arasındaki farkların çoğunluğu hafif zararlı ve onları restore eden hafif yararlı kompanse edici mutasyonlardan kaynaklanır. Enzimin toplam evrimsel uyum başarısı iki bakteri arasında hemen hemen aynıdır. Mutasyonlar tek tek olduğunda genelde zararlı ama birbirinin ardına 2, 3, 4 veya 5 mutasyon eklenirse, enzimin aktivitesi restore oluyor. Mutasyonlar, her koşul için ayrı ayrı incelenmeli ve etkileri ona göre belirlenmelidir.

Uzun lafın kısası, konunun en ilginç tarafı mutasyonların etki dağılımlarının da yine önceden sabitlenen mutasyonların etkilerine bağlı olmasıdır. Neden etkili mutasyonların çoğunluğu zararlıdır, hiç düşündünüz mü? Milyarlarca yıldır seleksiyon altında evrimleşen genomlar o kadar deneme-yanılma yapmıştır ki çeşitli adaptif seviyelere çoktan ulaşmıştır. Belirli noktadan sonra meydana gelecek hemen her türlü farklılaşmanın zarar vermesi beklenen bir durum. Gerek ortam koşullarının değişmesi gerekse zararlı mutasyonların sabitlenmesi halinde ''yerel optimumdan'' (canlının o anda uyumlu olduğu durumdan) uzaklaşma meydana geldiğinde, eski optimuma yaklaştıran değişmeler yararlı, optimumdan uzaklaştıranlar zararlı olur.

Bir protein kodlayan gen ve onun ekspresyonunu düzenleyen bir promoter (başlatıcı) dizisi düşünelim. Proteinin yapısı ve ifade edilme miktarı çok hassas bir dengede duruyor varsayalım. Enzimin aktivitesini yarıya düşüren ama çalışmasını yok etmeyen bir mutasyonun genetik sürüklenmeyle sabitlenmesi halinde popülasyonun net verimi düşecektir. Yerel optimumdan uzaklaşan popülasyonda ''eskiden zararlı olan'' bir takım mutasyonlar artık potansiyel olarak faydalıdır. Yani X mutasyonu proteinin aktivitesini yarıya düşürüyorsa, promoterdaki Y mutasyonu proteinin üretilme miktarını 2 katına çıkararak kimyasal reaksiyonları dengeler. Y mutasyonu eski durumda zararlı olurdu zira proteinin ''gereğinden fazla'' salgılanması da canlının üreme başarını muhtemelen azaltırdı. Ancak optimumdan uzaklaşan popülasyonda reaksiyonları eski haline yaklaştırma potansiyeli kazandı.

Yaşamın başlangıcında evrim aşırı hızlıydı. O zamanlarda yerel ve genel optimumlardan çok uzakta duran basit yapılı koanservatlar hemen her yöne evrimleşebilirdi. Birbiriyle sıkı bir ilişki içinde yürütülmesi lazım gelen hassas reaksiyonlar yoktu. Bu durumsa yeni çıkan mutasyonların içinde faydalıların görülme olasılığını ve dolayısıyla pozitif seleksiyonla karmaşık yapıların oluşma hızını artırıyordu. Günümüze gelindiğindeyse canlıların karmaşıklaşma hızının azaldığı, aksine homolog yapıları modifiye ederek birbirinden farklılaşmaya devam ettiği bir hale geldik. Bu denge, çevrenin kaotik değişimine bağlı olarak yavaş yavaş değişmeye devam ediyor. Buna mecbur da...

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
17
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Bilim Budur! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Muhteşem! 2
  • Tebrikler! 1
  • Güldürdü 1
  • Umut Verici! 1
  • İnanılmaz 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 11/12/2024 12:29:19 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/2024

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Diş Hekimliği
Akademik
Kütle
Beslenme Biçimi
Şizofreni
Yayılım
Yıldızlar
Mühendislik
Bebek Doğumu
Tercih
Ses
Neandertaller
Kimyasal Bağ
Kamuflaj
Hindistan
Doğal Seçilim
Küresel Isınma
Nöroloji
Tıp
Tohum
Asteroid
Yeni Doğan
Yaşam
Oyun
Diş Hastalıkları
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
B. Dallı, et al. Seri Mutasyonların Birbirleriyle İlişkisi: Zararlı Mutasyonlar, Her Zaman Zararlı Değildir!. (20 Mart 2014). Alındığı Tarih: 11 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/2024
Dallı, B., Bakırcı, Ç. M. (2014, March 20). Seri Mutasyonların Birbirleriyle İlişkisi: Zararlı Mutasyonlar, Her Zaman Zararlı Değildir!. Evrim Ağacı. Retrieved December 11, 2024. from https://evrimagaci.org/s/2024
B. Dallı, et al. “Seri Mutasyonların Birbirleriyle İlişkisi: Zararlı Mutasyonlar, Her Zaman Zararlı Değildir!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 20 Mar. 2014, https://evrimagaci.org/s/2024.
Dallı, Barış. Bakırcı, Çağrı Mert. “Seri Mutasyonların Birbirleriyle İlişkisi: Zararlı Mutasyonlar, Her Zaman Zararlı Değildir!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, March 20, 2014. https://evrimagaci.org/s/2024.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close