Serçeler Ağladıktan Sonra Ölürler Mi?

İddia

Serçeler çok narin ve kırılgan canlılardır, tıpkı kadınlar gibi. Öyle ki bir serçe, ağlayıp gözyaşı döktükten sonra ölür.

2. İddia

Seni serçenin gözyaşları kadar seviyorum! 'O kadar az mı?' diyeceksin ama bilmen gereken bir şey var: Serçeler ağlayınca ölürler.

Gerçek mi?

Sahte

Gerçek Ne?

Buradaki yazımızda anlattığımız gibi, yüksek miktarda gözyaşı salgılamanın (ağlamanın) 3 farklı çeşidi vardır: nemlendirici gözyaşı salgısı, refleks gözyaşı salgısı ve duygusal gözyaşı salgısı. Halk arasında yayılan söz konusu yanlış bilgi, kuşların duygusal gözyaşı dökebildiklerini iddia etmektedir. Bugüne kadar serçelerin duygusal gözyaşı döktüklerine dair tek bir bilimsel veri dahi bulunmamaktadır; bu tür gözyaşına neredeyse sadece Memeli Hayvanlar sınıfında rastlanır. Kuşların acıya veya duygusal uyaranlara verdikleri tepki genel olarak çığlık atma ve genel vokalizasyon şeklindedir.

İddianın Kökeni

Edebiyat, her ne kadar insanı rahatlatan ve düşünmeye iten bir dal olsa da, yanlış ellerde kullanıldığında bu tip ciddi sorunlara sebep olabilmektedir. Bu "lirik" ve bir o kadar da hatalı bilgi, pek çok edebiyat yazarının ve şairin esin kaynağı olmuş, şiirlerinde kullanılmıştır. Bu sayede hatalı "mem" (bilgi parçası), hızla yayılmış ve halk arasında sıradan bir bilgi haline dönüşmüştür. Bu da bize, birbirinden bağımsız bilgi üretme veya yayma türlerinin (bilim, din, felsefe, edebiyat, vs.) birbirine uzman olmayan kişilerce karıştırılmasının ne kadar ciddi sonuçlar doğurabileceğini göstermektedir.

Bilgiler

Memelilerde gözleri nemli tutan asıl bez, her gözde bir tane bulunan lakrimal bezlerdir. Memeli hayvanlarda bu yapı en karmaşık ve özelleşmiş yapıdadır; beyinle bağlantıları çok daha karmaşıktır. Kuşlarda da lakrimal bezler bulunur; ancak göreceli olarak basit yapılıdır ve aslen gözyaşı salgı görevini Harderian bezi denen bir diğer bez üstlenmiştir. Bunun haricinde, Memeli Hayvanlar sınıfında büyük oranda körelmiş bir yapı olan, "üçüncü göz kapağı" olarak da bilinen Göz Nemlendirici/Kırpıcı Zar (Nictitating Membrane) sayesinde gözlerini nemli tutarlar. 

Bu bezler ve yapılar, şimdilik eldeki verilerle yorumlanacak olursa, duygusal uyaranlara tepki verebilecek düzeyde değildir. Dolayısıyla, herhangi bir sebeple eğer bir kuşun gözünde normalden fazla sıvı varsa, bu ağlamaya değil, ciddi olabilecek bir göz rahatsızlığına işaret eder. Evcil kuşlarınızda böyle bir durumla karşılaşırsanız derhal veterinere göstermenizde fayda vardır.

Kimi zaman yüksek zekaya canlıların davranışlarını değerlendirmek ve yorumlamak zor olabilmektedir. Bu nedenle hayvan davranışları bilimi (etoloji) uzmanı olmadan kesin yargılara varmak son derece hatalıdır (hatta uzman olsanız bile kesin yargılara varmanız hatalı olacaktır). Örneğin, kuşlar (özellikle de kargalar ve papağanlar gibi kuşlar) son derece zeki canlılardır. Bu canlılar, akrabaları veya tanıdıkları öldüğünde buna çeşitli şekillerde tepki verebilirler. Bu tepkiler, bağırma ve çığlık atma vb. seslerle ölü bedeni dürtme ve iteleme gibi davranışları bir arada içerebilir. Bunları, "ağlamak" olarak yorumlamak hatalı olur; zira ağlama davranışında fiziksel olarak gözyaşı dökme de bulunması beklenir - ki kuşlar bunu yapamaz. Ancak bu, kuşların (ve diğer zeki hayvanların) ölüme tepki vermedikleri anlamına da gelmez. Ölüme verilen tepkiler, bir başka inceleme yazısının konusu olabilir.

Sonuç olarak: Hiçbir hayvan sadece ağladı diye ölmez.