Pug (Pag, Mops) Cinsi Köpeklerde Yapay Seçilim Yoluyla Evrim

Türkçede "pag", "pak" ya da "mops" olarak bilinen pug isimli köpek çeşidi (fotoğrafta altta görülüyor), boxer ve bulldog gibi köpeklerde olduğu gibi kısa ağız/burun yapısına ve kıvrık bir kuyruğa sahiptir. Günümüzde en yaygın olarak bakılan köpek çeşitlerinden bir tanesidir. Ve tüm modern köpek çeşitleri gibi, insanın evrime müdahalesinin ürünü olarak evrimleşmiş bir hayvandır. Bu durum, her ne kadar evrimin gücünü bize gösteriyor olsa da, kontrolsüz bir şekilde yapılan müdahalelerin sıkıntılarını da ortaya koymaktadır.

Daha önceden buradaki yazımızda köpeklerin son 100 sene içerisinde nasıl Yapay Seçilim yoluyla, insanlar tarafından evrimleştirildiği konusunda bilgi vermiştik. O yazımızda paglara değinmiş olsak da, burada ek bir fotoğrafla konuyu biraz daha detaylandırmak istedik. Paglar, evrimin hızını arttırmak ve yönlendirmek için kullanılan Yapay Seçilim mekanizmasının beraberinde getirdiği sıkıntıları üzerinde bir damga gibi taşıyan köpekler arasında yer almaktadır.

Puglar; aşırı vücut ısınması (hararet), obezite, proptoz, yırtık kornea, entropyon, farenks refleksi, beyin zarı hasarı (nekrotizan meningoensefalit) ve hemispondili gibi hastalıklara son derece açık köpeklerdir. Öyle ki, bu hastalıklar onlar için "sıradan" görülebilecek kadar sıktır. Peki neden? İnsanlarda da birçok hastalığa "sık" rastlanır; ancak böylesi ciddi ve hatta ölümcül hastalıklar genellikle oransal olarak "nadir" bulunur. Diğer hayvanlarda da öyle... Köpeklerde vaziyet neden böyledir?

İnsanlar ve onlarla birlikte gelen istekleri, canlıların evrimine bile yön vermiştir. Vahşi kurtlardan doğal ve yapay seçilim yoluyla evrimleşen evcil köpekler, özellikle son 100 yıldır çok daha katı bir Yapay Seçilim etkisine maruz kalmaktadır. İnsanlar, talep ettikleri özelliklerin o köpek soy hattında daha belirgin olabilmesi için, o özellikleri taşıyan akraba bireyleri birbiriyle çiftleşmeye zorlamaktadır. Onlardan doğan yavrulardan da bizim isteklerimize en uygun olanlar seçilmekte, hayatta tutulmakta ve sonra tekrar bizim isteklerimize benzer olanlarla (ki bunlar genellikle yakın akrabaları olmaktadır) çiftleştirilmektedir. Bu iç melezlenme, çekinik genler üzerinde taşınan hastalıkların yavrularda daha sık olarak görülmesine neden olmaktadır (tıpkı insanlarda akraba evliliklerinin sakıncalı olması gibi). Böylece nesiller geçtikçe, sürekli bizim isteklerimize daha benzer köpekler evrimleşir. O soy hattının popülasyonları, bizim isteklerimize benzer olacak şekilde değişir. Ancak buna paralel olarak, o soy hatlarında çeşitli genetik hastalıklar ve bazı hastalıklara yatkınlıklar da hızla baş gösterir. Bu hastalıklardan "ani ölümcül" olmayanlar göz ardı edilmektedir. Ne pahasına? Köpekler bizim isteklerimize birazcık daha benzesinler diye... İşte fotoğrafta görülen, sadece 100 küsür yıl içerisinde evrimin bir köpeği neye dönüştürebileceğidir.

Aslında evrimi bu kadar net olarak görmemiz hoş, bunu kabul ediyoruz. Canlı kanlı bir örnek sunuyor bize... Ancak keşke hiçbir canlıyı böyle bir evrime zorlamasaydık. Ne de olsa evrimi kanıtlamak için sıradağlar kadar kanıtımız var. Varsaydı da böyle bir kanıtımız olmasaydı...