Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Örümcek Korkusu, Evrimsel Süreçte Genlerimize Kazınmış Bir Korku!

4 dakika
34,284
Örümcek Korkusu, Evrimsel Süreçte Genlerimize Kazınmış Bir Korku! Royal Ontario Museum
Tüm Reklamları Kapat

Örümcekler insanlar olarak bizlerin evrimi sırasında bize o kadar büyük tehdit unsurlarıydılar ki, örümcek korkusu (araknafobi) DNA'mızın bir parçası haline geldi. Afrika'da insanlar yeni yeni evrimleşirken, örümcekleri erkenden fark ederek onlardan uzak durmayı başaran atalarımız, diğer türdaşlarımıza göre daha fazla hayatta kaldılar. New York'ta bulunan Columbia Üniversitesi'nden Joshua New şöyle söylüyor:

Omurgalı hayvanları hedef alan zehirlere sahip güçlü zehirlere sahip bir grup örümcek Afrika'yı insanlardan çok önce işgal etmişti. Burada onlarla on milyonlarca yıl boyunca bir arada yaşadık. Atalarımız olan insanlar bu yüksek zehirliliğe sahip örümceklerle her an, tahmin edilemez bir şekilde ve ciddi anlamda yüksek bir riskle karşılaşma ihtimaline sahiplerdi. Bir karadulun ısırığı sizi öldürmese bile, atalarımızın bulunduğu zamanlarda bireyi günlerce ve haftalarca etkisiz hale getirebilirdi. Bu da, dış tehlikelere tamamen açık ve savunmasız hale gelmenize neden olurdu.

Bu fikirlerden yola çıkan araştırma, bir örümceği ne kadar hızlı tespit edebildiğimizi inceledi. Araştırmada denek olarak kullanılan 252 insandan büyük bir çoğunluğu, yine korku tetikleyici diğer fotoğrafların bulunduğu deste arasından örümcekli olanları çok daha hızlı bir şekilde ayırt edebildi.

Ancak insanların örümceklerden korkmasına yönelik başka teoriler de bulunuyor. Plymouth Üniversitesi psikoloji profesörü Jon May, örümceklerin açılı bacaklarının, koyu renginin ve tahmin edilemez hareketlerinin, insanların örümceklerden korkmasının ardındaki ana nedenler olduğunu ileri sürüyor: Şöyle söylüyor:

Tüm Reklamları Kapat

Örümcekler bizi rahatsız ediyor ve her fobide olduğu gibi, bu korku insanın beyninde yeterince biriktiği zaman bir fotoğraftan bile korkar hale geliyoruz. Bizler parlak renkli kelebekleri ve şirin kuşları severiz. Ancak örümcekler koyu renklidir ve çok uzun, açılı bacaklara sahiptir. Şekil ve renkler bizlerin en hızlı şekilde olumsuz ilişkilendirdiğimiz özelliklerdir. Aynı zamanda bizler, görüş alanımızdan kayıp gidiveren şeylere çok hassas türlerizdir. Hemen fark ediveririz. Böcekler de hızlı ve tahmin edilemez bir şekilde hareket ederler.

Columbia Üniversitesi'nin araştırma sonuçlarının aksine, May aynı zamanda korkunun sosyal şartlandırmayla da gelişebildiğini belirtiyor. Örneğin çocuklukta arkadaşlarımız ve ailemizin örümceklerden sürekli korkuyor olması, bizlerin de örümceklere o şekilde yaklaşmamız gerektiğini şartlandırıyor olabilir.

Korkular Genlere Nasıl İşler?

Evrim Ağacı olarak bu konuya eklemek ve açıklık getirmek istediğimiz 2 nokta var; bunların eklenmesi halinde konunun çok daha iyi anlaşılacağını düşünüyoruz:

İlki, bir korkunun nasıl "DNA'mıza işlenebileceği" konusu... Bu, evrimin anlaşılması açısından da çok kritik bir nokta. Bir şeyden sürekli korkmanızın DNA'nız üzerinde hiçbir etkisi yoktur (kısa mesafeli ve nadiren gerçekleşen epigenetik değişimler göz ardı edilirse). İstediğiniz kadar kedilerden korkun, hiçbir zaman kedilerden korkacak şekilde evrim geçiremezsiniz ve DNA'nızı değiştiremezsiniz. Burada örümceklerde olan da böyle bir değişim değildir. Korkunun evrimsel bir anlam taşıyabilmesi için, örümceklerde olduğu gibi ölümcül bir durum olması gereklidir.

Her bireyin genetik yapısı birbirinden farklı olacağı için, çeşitli uyaranlara verdiğimiz tepkiler de bambaşkadır. Kimisi gerçekten kedilere karşı müthiş bir korku beslerken, kimi örümceklerden, eşeklerden veya arılardan korkabilir. Bunun nedeni, bu hayvanları gördüğümüzde beynimizde tetiklenen tepkilerin genlerimiz tarafından kontrol ediliyor olmasıdır. Eğer sizin genlerinizdeki çeşitli farklılıklar (mutasyonlar gibi), spesifik bir hayvandan sizin diğer türdaşlarınıza göre daha fazla korkmanızı sağlıyorsa ve o hayvan gerçekten türünüz için ölümcülse, sizin hayatta kalma şansınız diğerlerine göre fazla olacaktır. Daha fazla üreme şansınız da daha fazla olacaktır. Böylece siz üredikçe, o korkuyu daha fazla tetikleyen genlerin gelecek nesillere aktarılma ve bir sonraki nesillerde daha sık görülme ihtimali de artacaktır. İşte bu, evrimdir.

Tüm Reklamları Kapat

Yani korku genlerinizi değiştirmemektedir. Korkuyu tetikleyen genlere sahip olanlar, o hayvanlardan uzak duracağı için daha fazla hayatta kalıp, daha fazla ürerler. Böylece bir sonraki nesilde o korkuyu tetikleyici genler daha sık görülür ve nesiller sonunda bu gen "norm" haline gelir. İşte evrim tam olarak budur.

Bu videoda bir "Neoleptoneta" cinsi örümcek görmekteyiz. Bu örümcek, uyku öncesi en rahat konuma ulaşabilmek için birkaç deneme yapıyor ve yeteri kadar rahat bir alana ulaşabildiğinde, üzerini örterek uykuya geçiyor. Videoda spesifik olarak belirtilmediği için bilnmiyor; ancak bu, aynı zamanda bir pusu davranışı da olabilir. Kendisini kumlara gömerek geçecek bir avın üzerine çullanma hazırlığı da yapıyor olabilir. Ancak maalesef bir "kafes hayvanı" olduğu için bu davranışını pek de sağlıklı bir şekilde gerçekleştiremiyor. Ancak ne amaçla yağıyor olursa olsun, örümceğin hareketlerini incelerken beyni olan her hayvanın davranışları ve düşünceleri olduğunu fark edeceksiniz. İyi seyirler.
Chad-Michael Simon

İkinci nokta ise, Columbia Üniversitesi'nden Joshua New ile Plymouth Üniversitesi'nden Jon May'in teorilerinden birisi tamamen doğru, birisi tamamen yanlış ya da ikisi de kısmen doğru olabilir. İki durumda da evrim, yukarıda anlattığımız şekilde işleyecektir. Sadece nedenler farklı olacaktır. Ancak Dr. May'in özellikle sosyal şartlandırma konusunda söyledikleri çok doğrudur ve muhtemelen bu konuda evrimsel analizi tamamlayıcı bir psikolojik açıklamadır. Fakat Dr. May'in söylediklerindeki en kritik hata, örümceklerden söz ederken "böcekler" olarak söz etmesidir. Örümcekler böcek değildir. Apayrı canlı gruplarıdır. Bu belki bir aktarım hatası olabilir; ancak yazının orijinaline sadık kalmak adına bırakıyoruz. Daha fazla bilgi buradaki yazımızdan alınabilir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
42
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 39
  • Merak Uyandırıcı! 13
  • Korkutucu! 13
  • Bilim Budur! 6
  • İnanılmaz 6
  • İğrenç! 5
  • Muhteşem! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Umut Verici! 2
  • Grrr... *@$# 2
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Türev İçerik Kaynağı: The Independent | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 12/12/2024 00:46:28 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3498

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Kilometre
Hamilelik
Korku
Vücut
Enfeksiyon
Kafatası
Habercilik
Parçacık
Mikrop
Siyaset
Elektrik
Epistemik
Botanik
Endokrin Sistemi
Evrimsel Antropoloji
Mikroevrim
Deprem
Güve
Yiyecek
Risk
Sürüngen
Matematik
Klinik Mikrobiyoloji
Psikoterapi
Çağ
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
S. McIntyre, et al. Örümcek Korkusu, Evrimsel Süreçte Genlerimize Kazınmış Bir Korku!. (10 Nisan 2015). Alındığı Tarih: 12 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/3498
McIntyre, S., Bakırcı, Ç. M. (2015, April 10). Örümcek Korkusu, Evrimsel Süreçte Genlerimize Kazınmış Bir Korku!. Evrim Ağacı. Retrieved December 12, 2024. from https://evrimagaci.org/s/3498
S. McIntyre, et al. “Örümcek Korkusu, Evrimsel Süreçte Genlerimize Kazınmış Bir Korku!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 10 Apr. 2015, https://evrimagaci.org/s/3498.
McIntyre, Sophie. Bakırcı, Çağrı Mert. “Örümcek Korkusu, Evrimsel Süreçte Genlerimize Kazınmış Bir Korku!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, April 10, 2015. https://evrimagaci.org/s/3498.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close