Öksürük Nedir? Neden Öksürürüz?
- Özgün
- Tıp
Öksürük, göreli olarak daha geniş olan nefes yollarını bazı salgılar, yabancı cisimler, rahatsız edici unsurlar ve mikroplardan arındırmak için evrimleşmiş hızlı gelişen ve genelde kesintili olarak uygulanan bir reflekstir. Hastalıklarla yakından ilişkili olduğu için, her yıl en az 30 milyon hastanın ana semptomu olarak karşımıza çıkmaktadır.
Öksürme refleksinin insanlarda (ve diğer birçok hayvanda) akciğerlere parçacıkların alınmasını önleyici bir refleks olarak evrimleştiği düşünülmektedir. İnsanlarda bu refleksin güçlü bir şekilde görülmesinin ana sebebi, son 10 milyon yılda ses kutusunun (larinks) karmaşık sesler çıkarabilmeyi mümkün kılacak şekilde evrimsel süreçte yutağa (özofagus) yakınlaşması sonucunda akciğerlere parçacık kaçması probleminin daha da belirginleşmesidir.
Tipik bir öksürük üç kısımdan oluşur: nefes alma, kapatılan yutak kapağına doğru kuvvetle nefesi baskılama ve kanalın açılmasıyla şiddetli bir biçimde ciğerlerdeki havanın ağızdan geri verilmesi. Öksürme, istemli olarak yapılabildiği gibi, istemsiz olarak da gelişebilir.
Öksürüğün istemli olarak meydana gelebilmesi, hakkında bilimsel çalışmalar yapmayı kolaylaştırmaktadır. Uzmanlar, kütlesini önceden hassaslıkla tarttıkları peçetelere deneklerin öksürmesini isterler ve çıkan parçacıkların kütlesiyle ağırlaşan peçeteleri tekrardan hassaslıkla tartarak her bir öksürükten ne kadar madde atıldığını tespit edebilirler. Dahası, öksürüklerin hızını ve yayılma biçimini görebilmek için lazerler ve modern fotoğraflama tekniklerine başvururlar. Bu önemlidir; çünkü öksürükler birçok hastalık yapıcı bakterinin insandan insana ve insandan diğer canlılara bulaşmasında önemli bir araçtır. Öksürükleri daha iyi anlamak, bu hastalıkların önüne geçmemizi sağlayabilir.
Her bir öksürükte ağızdan ortalama 3.000 damla tükürük fırladığı bilinmektedir. Hapşırmada ise bu sayı 40.000 civarındadır ve şuradaki yazımızda belirttiğimiz gibi hızı ortalama 160 km/h olabilir, hatta tekil bazı parçacıkların hızı 320 km/h hıza kadar ulaşabilir.
Eğer öksürük çok sık olarak meydana geliyorsa, çeşitli hastalıkların belirtisi olarak görülebilir. Bu hastalıklar arasında viral enfeksiyonlar, kronik akciğer hastalığı, mide asitinin yutağa geri çıkması (reflü), nazal boşalma, burun arkası akıntıları, sigara tüketimine bağlı hastalıklar, astım, alerji, vb. hastalıklar bulunur.
Öksürüğü geçirmenin yollarından birisi, eczanelerden edinebileceğiniz öksürük bastırıcı ilaçlardır. Bu ilaçlar, özellikle de mukusun irrite etmesi sonucu oluşan öksürüklerde son derece etkilidir. Mukus tabakasını incelterek, bu tabakanın öksürük yoluyla atılmasını kolaylaştırırlar. Ne var ki bu ilaçların ne etkili olduğu konusundaki kanıtlar çok güçlü değildir. Ayrıca ılık içeceklerin ve ılık/nemli hava solumanın da benzer bir etkiye sahip olduğu bilinmektedir.
Eğer aşağıdaki durumlardan biri veya birkaçı bir arada görülüyorsa ve öksürük, normal yaşantınızı engelleyecek boyutlara ulaştıysa doktora gözükmeniz tavsiye edilir:
- Nefes alma güçlüğü,
- Göğüs ağrısı,
- Sürekli devam eden reflü (kalp yanması),
- Kanlı öksürük,
- Ateş veya gece aşırı terleme,
- Uyku zorlukları.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
25
-
8
-
8
-
5
-
5
-
3
-
2
-
2
-
2
-
2
-
1
-
1
- Wikipedia. Cough. (4 Ekim 2019). Alındığı Tarih: 9 Ekim 2019. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
- N. Ambardekar. Why You Cough. (25 Ekim 2017). Alındığı Tarih: 9 Ekim 2019. Alındığı Yer: WebMD | Arşiv Bağlantısı
- J. S. Bardi. The Gross Science Of A Cough And A Sneeze. (14 Haziran 2009). Alındığı Tarih: 9 Ekim 2019. Alındığı Yer: Live Science | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/02/2025 23:58:29 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/1709
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
