Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Gezegenlerin İsimleri: Dünya'nın Adı Neden Dünya'dır?

Gezegenlerin İsimleri: Dünya'nın Adı Neden Dünya'dır? Camp Live Oak
6 dakika
376,094
Tüm Reklamları Kapat

Hepimiz Güneş Sistemi'ndeki 8 gezegenin ismini Güneş'e olan sırasıyla sayabiliriz. En azından öyle umuyoruz; eğer emin değilseniz, sırası şöyle: Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve son olarak, Neptün. Ancak bu gezegenlere neden bu isimlerin verildiğini çoğu insan tam olarak bilmiyor. Biz de bu sorunu çözerek, gezegenlerin isimlerinden kısaca bahsetmek istedik. 

Öncelikle genel bir kuraldan bahsedelim: teleskop tam olarak icat edilene kadar bilinen 5 gezegene (Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter, Satürn) Romalılar hep kendi tanrılarının isimlerini vermişlerdir. Sonradan keşfedilen gezegenlerden olan Neptün'e de Roma Tanrısı'nın adı verilmiştir. Tabii günümüzde bu tanrılara artık inanan pek kimse kalmadığı için, onlara "mitolojik tanrılar" adı verilmektedir. Bunun haricinde bu tür isimlendirmenin yalnızca 2 adet istisnası vardır: Dünya ve Uranüs. Bunların hepsini sırasıyla izah edeceğiz. Şimdi isimlerin nereden geldiğine, baş döndürücü fotoğraflarıyla birlikte, tek tek bakalım:

Tüm Reklamları Kapat

Merkür

Güneş Sistemi'nin ilk gezegeni olduğundan ötürü, fizik yasaları çerçevesinde Güneş etrafındaki 1 turunu diğer gezegenlere göre en erken tamamlayan gezegendir. Her ne kadar yörüngesi de diğerlerine göre kısa olsa da, astronomik boyutlar söz konusu olduğunda "kısa" diye bir şey yoktur. Hele Merkür gibi ufak bir gezeegen için... Merkür, yörüngesinde saatte 173.300 kilometre hızla ilerler (bu Dünya'nın hızından 1.6 kat fazladır)! Bu durum, gökyüzümüzden de hızla geçmesinde neden olmaktadır ve Merkür gezegeni ismini muhtemelen bu nedenle Roma Tanrısı Merkür’den almıştır. Tanrı Merkür'ün, en kurnaz ve en hızlı Tanrı olduğuna inanılırdı. Bu tanrı, aynı zamanda para, seyahat ve hırsızlık tanrısı olarak da bilinir. Bu tanrının Yunan mitolojisindeki karşılığı ise Tanrı Hermes'tir. Merkür, Milattan Önce 3. Milenyum'da Sümerler tarafından bile bilinmekteydi.

Merkür
Merkür

Venüs

Güneş Sistemi'nde Dünya ile Merkür arasında yer alan Venüs, gökyüzünde parlayan bir mücevher gibi göründüğü için adını Aşk ve Güzellik Koruyucusu Tanrısı Venüs’ten almıştır. Venüs bir Roma Tanrıçası'dır ve Yunan Mitolojisi'ndeki karşılığı Afrodit'tir. Babil mitolojisindeki karşılığı ise İştar'dır.

Tüm Reklamları Kapat

Venüs
Venüs

Dünya

İsimlendirme konusundaki ilk istisnamıza geldik. Kendi, "soluk mavi nokta"mız Dünya... Dünya, adını Roma ya da Yunan mitolojisinden almayan tek gezegendir. İngilizcedeki "Dünya" anlamına gelen "Earth" sözcüğünün tam olarak nereden geldiği bilinmemektedir; ancak kökenlerinin Eski İngilizce ve Germenceye dayandığı düşünülmektedir (Önemli: Türkçede neden "Dünya" dediğimizi öğrenmek için yazımızı sonuna kadar okuyunuz). Earth, İngilizcede aynı zamanda toprak anlamına da gelmektedir. Fakat Roma Mitolojisi'nde Toprak Tanrısı Tellus'tur. Yunan Mitolojisi'nde ise Gaia. Bu nedenle, Roma Mitoloji'sinden türetilen bazı sözcüklerde Dünya "terra" olarak da anılmaktadır. Keza bazı dillerde ve inanışlarda Dünya'dan Gaia olarak da bahsedilmektedir. Örneğin "toprak ana" olarak dilimize geçen kalıbın orijinali terra mater olarak bilinir. Bu karmaşıklıktan ötürü Dünya'nın ismi birçok dilde birçok farklı şekilde anılmaktadır. Dünya'nın sıradan bir gezegen olduğunu bilimsel olarak ispatlamayı ilk başaran kişi, 16. yüzyılda yaşamış olan Kopernik'tir (kendisinden önce bu konuda fikirler olduysa da, hiçbiri yeterince bilimsel desteğe sahip değildi). Böyle bir keşfin ilk başta ne kadar şaşırtıcı olduğunu hayal edebilirsiniz.

Dünya
Dünya

Mars

Rengi kızıl olduğundan ve kanı andırdığından dolayı adını Roma Mitolojisinde ki Savaş Tanrısı Mars'tan almıştır. Bu Tanrı'nın Yunan Mitolojisi'ndeki karşılığı Ares'tir. Hoş bir yan bilgi: Tanrı Mars, savaş ile ilişkilendirilmeden önce Tarım Tanrısı olarak bilinmekteydi. Mars, tarımı götürerek iklimlendirmeyi planladığımız ilk gezegen olarak, hoş bir tesadüfün de baş rolünü oynayabilir. Ayrıca Mart (March) ayının ismi de, Mars sözcüğünden gelmektedir.

Mars
Mars

Jüpiter

Jüpiter ise Güneş Sistemi'ndeki en büyük gezegen olduğu için, adını en güçlü Tanrı olan Zeus ile denk olan Jüpiter'den almıştır. Tanrılar Tanrısı'nın adı, gezegenlerin gezegenine verilmiştir. Olympus'un efendisi, Roma devletinin başı... Ancak Jüpiter'in soy ağacındaki üstünlüğü, teleskobun keşfine kadar sürdü. Babasının adı, bir sonra keşfedilen gezegene verilecekti!

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Jüpiter
Jüpiter

Satürn

Satürn, Roma mitolojisinde Tarım Tanrısı'dır. Yunan mitolojisindeki karşılığı Cronus'tur. Cronus, Zeus'un babasıdır. Yani Satürn, Jüpiter'in babasıdır. Cronus, aynı zamanda Tanrı Uranüs ve Gaia'nın çocuğudur. Yani bir sonraki gezegenimiz ile, Dünya'nın evladı... Evet, antiğiyle moderniyle tüm gökbilimciler oldukça eğlenceli insanlardır.

Satürn
Satürn

Ve modern gökbilimciler, teleskopun icadından sonra bulunan 2 gezegen ve 1 cüce gezegene de (cüce olanı bir zamanlar gezegen sanılıyordu) geçmişten gelen kuralı bozmadan Roma Mitolojisinden isimler vermiştir. Tek bir istisnayla... Geleceğiz:

Uranüs

İşte şu ana kadar Dünya haricindeki tek istisnaya geldik: Uranüs. Uranüs, bir Roma Tanrısı değil, bir Yunan Tanrısı'dır. Yunan mitolojisinde, Cennetin Tanrısı olarak bilinir. Bilinen en eski üstün tanrılardandır. Uranüs, Tanrı Gaia'nın hem çocuğu, hem de eşidir (evet, mitolojik tanrılar da sapıklaşabiliyorlar). Uranüs'ün renkleri Dünya'mızın gökyüzü renklerini anımsattığı için adını, "kozmik bir güce" sahip olduğu inanılan Tanrı Uranüs'ten almıştır.

Bu arada bu gezegenin ismi, İngilizcede en çok şakaya ve espriye konu olan gezegen ismidir. Bunun sebebi, "Uranüs" sözcüğünün İngilizcede "yurinıs" veya "yoreynıs" şeklinde okunabilmesidir. İlki doğru okunuşudur; ancak ikinci şekilde okunduğunda, fonetik olarak "your anus" ("senin kıçın") ile benzeşmektedir. Evet, komik.

Uranüs
Uranüs

Neptün

Ve tekrar Roma Tanrıları'ndayız. Neptün, Deniz Tanrısı'dır. Yunan mitolojisindeki karşılığı Poseidon'dur. Neptün gezegeninin renkleri, suyun renklerine benzer olduğu için bu ismi almıştır. 

Tüm Reklamları Kapat

Neptün
Neptün

Tamam tamam... Bizim ufaklığa da yer verelim, içimizde kalmasın:

Plüton

Karanlık görünümünden dolayı adını Roma Yeraltı Tanrısı Plüton'dan almıştır. Yunan mitolojisindeki karşılığı Hades'tir. 24 Ağustos 2006 tarihinde bir gezegen olmadığı, bir cüce gezegen olduğu kararına varılmıştır ve gezegenlik statüsünden çıkarılmıştır. Halen cüce gezegen olarak bilinmektedir.

Plüton
Plüton

Dünya Neden "Dünya"?

Peki bir soru işareti kalıyor akılda... Başlıktaki soruya henüz cevap vermedik. Türkçede gezegenimizin ismi neden "Dünya"? Gelelim buna:

Dünya sözcüğünün etimolojik kökenleri Farsçadaki donyâ (دنیا), Arapçadaki dunyā (دنيا) sözcüklerine dayanır. Orijinali Arapça olanıdır; ancak sadece Persçe ve Türkçede değil, Dari, Paşto, Bengalce, Punjabi, Ürdü, Hintçe, Yunanca, Kürtçe, Aramice ve hatta Malezya dili, Endonezya dili ve Nepal dilinde de bu şekilde (ama kimi zaman başka anlamlarda) kullanılmaktadır. 

Tüm Reklamları Kapat

İslam dinine göre de, birçok diğer dini inanışta olduğu gibi, insanın 2 hayatı vardır. Biri ölmeden önceki hayat, yani şu anda yaşadığımız hayattır. Diğeri ise öldükten sonraki hayattır. Şu anda yaşadığımız hayat bize daha yakındır. Bu yüzden Arapçadaki "daha yakın" veya "daha alçak" anlamına gelen “dena” fiilinden "Dünya" (دنياء) olarak geçmiştir. Sözcük, Arapçadaki dnw kökünden gelmektedir. Nişanyan Sözlük'e göre:

denī, [yani] "aşağı" sıfatının kıyas hali olan ednā, "daha aşağı" sözcüğünün dişilidir.

Sözcük, yazılı tarihte ilk olarak 1069 yılında yazılan Kutadgu Bilig'de "bu dunyā yaġı ol bu nafsiŋ yaġı [bu dünya düşmandır, nefsin de düşman]" olarak geçmektedir, İslam'ın kutsal kitabı Kuran'da da "dunyā" ve "ākhira" sözcükleri zamansal (şimdi ve sonra gibi), konumsal (aşağı ve yukarı gibi) ve ahlaki (kötü ve iyi gibi) zıtlıklardan bahsederken kullanılmaktadır. Bize yakın olan Dünya, diğer uzak cisimlerden ayırt edilebilmesi için bu ismi almıştır.

doi: 10.47023/ea.bilim.3220

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
131
1
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 109
  • Muhteşem! 58
  • Merak Uyandırıcı! 44
  • İnanılmaz 28
  • Bilim Budur! 16
  • Güldürdü 16
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 14
  • Umut Verici! 9
  • Üzücü! 1
  • Grrr... *@$# 1
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • Nine Planets. Nine Planets - Solar System Tour. (7 Şubat 2019). Alındığı Tarih: 7 Şubat 2019. Alındığı Yer: Nine Planets | Arşiv Bağlantısı
  • R. R. Britt. Solar System Planets: Order Of The 8 (Or 9) Planets. (14 Kasım 2017). Alındığı Tarih: 7 Şubat 2019. Alındığı Yer: Space | Arşiv Bağlantısı
  • Wikipedia. Dunya. (11 Aralık 2018). Alındığı Tarih: 7 Şubat 2019. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 18:33:47 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3220

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. E. Bakırcı, et al. Gezegenlerin İsimleri: Dünya'nın Adı Neden Dünya'dır?. (20 Ocak 2015). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/3220 doi: 10.47023/ea.bilim.3220
Bakırcı, Ç. E., Bakırcı, Ç. M. (2015, January 20). Gezegenlerin İsimleri: Dünya'nın Adı Neden Dünya'dır?. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://doi.org/10.47023/ea.bilim.3220
Ç. E. Bakırcı, et al. “Gezegenlerin İsimleri: Dünya'nın Adı Neden Dünya'dır?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 20 Jan. 2015, https://doi.org/10.47023/ea.bilim.3220.
Bakırcı, Çınar Ege. Bakırcı, Çağrı Mert. “Gezegenlerin İsimleri: Dünya'nın Adı Neden Dünya'dır?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, January 20, 2015. https://doi.org/10.47023/ea.bilim.3220.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close