Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Neden Hala Neandertalleri Küçümsüyoruz?

Neden Hala Neandertalleri Küçümsüyoruz? Nikola Solic/Reuters
3 dakika
10,035
Tüm Reklamları Kapat

Evrimsel kuzenlerimiz Neandertallerin entelektüel kapasiteleriyle ilgili eski varsayımlar günümüzde hala var olmaya devam ediyor. Fakat giderek artan kanıtlar, bizi bu eski fikirleri tekrar gözden geçirmeye zorluyor.

Bu hafta Nature Ecology and Evolution adlı akademik dergide yayınlanan bir makale, modern insanların İberya'ya varışının 44 bin yıl önce olduğuna dair kanıtlar sundu.

Tüm Reklamları Kapat

Peki bu neden önemli? Bu gelişme, atalarımızın yayılımı ve Neandertallerin soylarının tükenmesi ile yakından ilgili. Bazı araştırıcılarca tartışılsa da, Güneybatı İberya'nın Neandertallerin diğer her yerden daha uzun süre hayatta kaldıkları son sığınağı olduğu ileri sürüldü.

Neandertallerle doğrudan ilgili olmayan makale, bu bölgeye daha önce düşünülenden daha erken erişildiğini gösterdi.

Tüm Reklamları Kapat

Eğer modern insanlar, Güneybatı İberya'ya düşünülenden erken vardılarsa, Neandertallerin ortadan kaybolmalarına da sebep olmuş olabilirlerdi. Bu çıkarım aslında, modern insanların "üstünlüğünün" Neandertallerin yokoluş sebebi olduğunu vurgulamanın bir başka biçimi. Peki, Neandertallerin ve atalarımızın çiftleştiğini biliyorken, bu tür iddiaların savunulması mümkün mü?

Yakın zamanda, Neandertal kaynaklı spesifik bir DNA diziliminin buna sahip bireylerdeki yuvarlağımsı bir kafa biçimiyle ilişkilendirildiğine dair bir çalışma yayınlandı. Araştırıcılar ayrıca, bu özelliğin kişilerle karşılaşıldığında görülecek kadar belirgin olmadığını özellikle vurguladılar. Bunu yapmalarının nedeni artmakta olan ksenofobi (yabancı düşmanlığı) ve Neandertallerin sahip olduğu kötü izlenimin durumu etkilemesinden çekinmeleriydi.

Bir zamanlar doğuda Sibirya'ya, batıda İberya'ya, kuzeyde Britanya'ya ve güneyde Irak'a kadar uzanan bir coğrafyada yaşamış olan Neandertaller, genellikle farklı bir insan türü (Homo neanderthalensis) olarak değerlendirilirler. Yaklaşık 450,000 yıl önce ilk kez görülmeye başlandılar ve 60,000 yıl öncesinden başlayarak, türümüzün Avrasya'ya yayıldığı dönemde yok olmaya başladılar. Fakat herkes onların farklı bir tür olduğu konusunda hemfikir değil.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Son yıllarda genetik alanından gelen kanıtlar, aslında Neandertallerin tam anlamıyla yok olmadıklarını gösterdi. Atalarımız (çoğunlukla Homo sapiens ismiyle ayrı bir tür olarak tanımlanır), onlarla çiftleştiler ve günümüzde Afrikalı olmayan insanların genomların %2'si Neandertallerden miras kalmış durumda.

Uzun zamandır biliyoruz ki; her ne kadar Neandertallerin kafatası bizimkilerden boyut olarak büyük olsa da, farklı bir şekle sahipti. Önemli bir nokta, bizim kafataslarımızın daha küre biçimli olması.

Yakın zamanda yayınlanan bir makalede araştırıcılar, bu şekil farklılığının, bu iki türün beyinlerinin farklı bir düzenlenime sahip olduğunu bunun da düşünme ve hareket biçimimizi etkileyebileceğini öneriyor.

Genetik biliminin çözmesinin zor olduğu önemli bir soru, Neandertaller ve bizler arasındaki farklılıkların ne dereceye kadar etkilerinin olduğu. Geçtiğimiz yıllarda, anatomik farklılıkların çok da önemli görünmediğini gördük.

Bu fiziksel özellik farklılıkları, Neandertalleri de içeren insan toplulukları içinde ekolojik farklılıkları yansıtan geniş bir fenotipik çeşitliliğin parçası olabilir. Anatomi, tabii bazı davranışları sınırlayabilir. Örnek olarak, Neandertaller, Mamut Stepleri boyunca sürüleri kovalamak konusunda, iri vücutlarıyla atalarımız kadar başarılı olamamış olabilirler.

Tüm Reklamları Kapat

Sürpriz Faktörü

Diğer bir yandan, iri hayvanları pusu kurup yakın mesafeden avlama konusunda olasılıkla daha iyiydiler. Pleistosen Dönem'de hızlı değişen ekolojik senaryoların dünyasında, şans da başarı veya başarısızlığa giden yolda önemli bir faktördü. Her şey doğru zamanda doğru yerde olmakla ilgiliydi, çünkü doğal seçilim bu gibi değişimlere hızlı cevap veremeyebilir.

Çoğu zaman, hayatta kalma ve soy tükenme kavramlarını üstünlük ve aşağılık kavramlarıyla karıştırıyoruz. Bu yüzden buna neden olan farklılıkları aramaktan vazgeçemiyoruz. Biz burdayız, ama onlar burada değil, öyleyse bazı farklılıklar bu veriyi açıklayabilmeli.

Tabii, sorunun önemli bir bölümü de, açıklamaya çalıştığımız hikaye bizim hikayemiz ve bu da bizi kaçınılmaz şekilde bizi üstün gösteren önyargılara itiyor. Neandertallere isim verenler olarak, kendimizi hemen onları başka bir şey olarak görmeye şartlandırıyoruz.

Onlar, biz değiller. Neredeyse insan bile değiller. Biz kesinlikle onlardan üstünüz. Ne de olsa hikayeyi anlatan bizleriz. Bu düşünceler, tarihin en çarpık düşünme biçimlerinden biri, belki de en çarpığı.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
93
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 22
  • Merak Uyandırıcı! 12
  • Bilim Budur! 4
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • Üzücü! 4
  • Güldürdü 3
  • İnanılmaz 3
  • Umut Verici! 3
  • Muhteşem! 1
  • Korkutucu! 1
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: BBC | Arşiv Bağlantısı
  • Clive Finlayson. Viewpoint: Why We Still Underestimate The Neanderthals. (24 Ocak 2019). Alındığı Tarih: 11 Şubat 2019. Alındığı Yer: BBC | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 04/12/2023 03:39:05 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7610

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Balıklar
Psikiyatri
Uzay Aracı
Covıd-19
Görme
Ahlak
Hominid
Koku
Yörünge
Patlama
Primatlar
İyi
Kromozom
Jinekoloji
Beslenme
Yakınsak Evrim
Enerji
Karbonhidrat
Öğrenme Teorileri
Şehir
Mikrop
Hukuk
Bilgi
Zehir
Zehirli Mantar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Maymunlar Taş Devrine Girdi mi?!
Maymunlar Taş Devrine Girdi mi?!
Antarktika'daki Canlıların Kaçamadığı Ölümcül Buz Büyüsü!
Antarktika'daki Canlıların Kaçamadığı Ölümcül Buz Büyüsü!
Kötü Bilim: Bilim Kötüye Nasıl Kullanılır?
Kötü Bilim: Bilim Kötüye Nasıl Kullanılır?
İçtiğiniz Çay/Kahve Size Zarar Veriyor Olabilir mi?
İçtiğiniz Çay/Kahve Size Zarar Veriyor Olabilir mi?
Kötü Olduğunu Bildiğiniz Şeyleri Yapmaya Neden Devam Ediyorsunuz?
Kötü Olduğunu Bildiğiniz Şeyleri Yapmaya Neden Devam Ediyorsunuz?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
C. Finlayson, et al. Neden Hala Neandertalleri Küçümsüyoruz?. (11 Şubat 2019). Alındığı Tarih: 4 Aralık 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/7610
Finlayson, C., Özdoğan, K. T. (2019, February 11). Neden Hala Neandertalleri Küçümsüyoruz?. Evrim Ağacı. Retrieved December 04, 2023. from https://evrimagaci.org/s/7610
C. Finlayson, et al. “Neden Hala Neandertalleri Küçümsüyoruz?.” Edited by Kadir Toykan Özdoğan. Translated by Kadir Toykan Özdoğan, Evrim Ağacı, 11 Feb. 2019, https://evrimagaci.org/s/7610.
Finlayson, Clive. Özdoğan, Kadir Toykan. “Neden Hala Neandertalleri Küçümsüyoruz?.” Edited by Kadir Toykan Özdoğan. Translated by Kadir Toykan Özdoğan. Evrim Ağacı, February 11, 2019. https://evrimagaci.org/s/7610.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close